Page 16 - Fen Lisesi Kimya 9 | 4. Ünite

4 . GAZLAR
BÖLÜM

■ Gazların özellikleri nelere bağlıdır?
■ Gazları niteleyen büyüklükler nelerdir?

4.4.1. Gazlarda Basınç, Sıcaklık, Hacim, Miktar Özellikleri ve
Birimleri
Maddenin temel olarak üç farklı hâli vardır. Bunlar katı, sıvı ve gaz
hâlleridir. Gazlar; maddenin en düzensiz, katı ve sıvıya göre daha yüksek
enerjili hâlidir (Resim 4.16).

Resim 4.16: Basınçla Gazların Genel Özellikleri
sıkıştırılmış gaz
■ Maddenin en düzensiz ve en yüksek enerjili hâlidir.
■ Gaz tanecikleri arasındaki çekim kuvvetleri katı ve sıvılara göre yok
denecek kadar azdır.
■ Gazların belirli şekil ve hacimleri yoktur.
■ Bulundukları kabın şeklini ve hacmini alır.
■ Gazlar birbiriyle her oranda karışarak homojen karışım oluşturur.
■ Gaz tanecikleri titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar.
■ Katı ve sıvılara göre yoğunlukları düşüktür.
■ Gaz taneciklerinin hacimleri, tanecikler arasındaki boşluğa göre çok
küçüktür. Bu nedenle gazın hacmi kabın hacmidir (Şekil 4.10).
■ Gaz tanecikleri arasındaki boşluklar çok fazla olduğu için gazlar sıkış-
tırılabilir.
■ Gazların davranış ve özelliklerini fiziksel özellikler belirler. Gazların
özelliklerine kimyasal özelliklerin etkisi yoktur. Gazları niteleyen büyük-
lükler basınç, hacim, sıcaklık ve miktardır.

a) Gazlarda Basınç ve Birimleri
Şekil 4.10: Gaz tanecikleri
Gaz molekülleri bulundukları kabın içinde sürekli ve hızlı hareket eder.
Bu nedenle kabın her tarafına kısa sürede yayılır ve kabı doldurur. Bu ha-
reketleri sırasında gaz molekülleri birbirleri ve kabın iç yüzeyleri ile sürekli
ve esnek çarpışmalar yapar. Gaz moleküllerinin iç yüzeylere yaptığı bu
çarpmalar gaz basıncını oluşturur. Gazlar ve gaz karışımları homojen ol-
duğu için kabın her noktasına aynı basıncı uygular. Kabın bir noktasında
ölçülen basınç gaz basıncına eşittir. Birim yüzeye etki eden dik kuvvete
basınç denir.
Basınç “P” ile kuvvet “F” ile yüzey ise “A” ile gösterilir.
2
Kuvvet birimi; Newton (N), yüzey birimi m ile gösterilir.

kuvvet F N
Basınç = P = =
yüzey A m 2

2
Basınç birimi uluslararası birim sistemine (SI) göre N/m veya
Pascal olarak alınır.
Gazlarda Pascal biriminden daha çok atmosfer (atm), mmHg ve torr
birimleri kullanılır.
1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg
1 atm = 760 torr
1 mmHg = 1 torr

156