Page 150 - Felsefe 10

FELSEFE 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

ilerlemede de her filozof başka filozoflara yeni bakış açılarıyla
Çalışma No.: 17 ilham kaynağı olur, onları etkiler. Bu yönüyle bilimsel ilerle-
me ile yığılımlı ilerlemenin ortak tarafları vardır.
Bu etkinlikte öğrencilerin güncel problemleri felsefi düşünce-
nin sorgulama, merak etme, hayret etme, şüphe etme özellikle- Bilimsel ilerleme ile yığılımlı ilerleme kavramları arasındaki
rini kullanarak analiz edebilmeleri hedeflenmektedir. Örneğin benzerlik ve farklılıkların tespit edilerek tartışılması beklenir.
Konu: Büyük ölçekli çatışmalar/savaşlar Çalışma No.: 20
Merak Ediyorum
- Olası bir savaşın doğaya ne kadar zarar verebileceğini, 1. Ekipler oluşturulur.
- Devletlerin olası bir savaşı önlemek için hazırlayabilecek- 2. Öğrencilerin rasyonel olma ilkesini kendi yaşadığı örnek
leri yasaların neler olduğunu, olaylar ve düşünceleri üzerine uyarlaması ve böylece refleksif
- Olası bir savaş durumunda kişilerin bireysel korunma plan- düşünmeyi kullanabilir hâle gelmesi beklenir. Örneğin arka-
larının neler olabileceğini vb. daşlarınızla maç izliyordunuz. Sizin takımınızı tutmayan ve
görüşlerinize katılmayan arkadaşınız Melih’in yorumlarına
aşırı öfkelendiniz. Artık onunla görüşmüyorsunuz. Bu durumu
Çalışma No.: 18 değerlendirdiğinizde sağduyulu davranmadığınız ve rasyonel
olmadığınız sonucuna ulaştığınızı görebilirsiniz.
1. Sorgulama; felsefi düşünmenin merak etme, şüphe duyma, 3. Ekipteki kişi sayısınca örneği içeren bir liste oluşturulur.
hayret etme ve eleştirel olma özelliklerinden beslenmektedir.
4. Listeden hangi örneğin paylaşılacağına karar verilir. Davranış
2. Felsefe öznel bir etkinlik olduğu için ve her insan özgün bir
varlık olduğu için felsefi sorgulama yapan herkes, aynı soru- ve düşüncelerin rasyonel olan ve olmayan yönleri tartışılır.
lara farklı yanıtlar verecektir. Bu da bir bilgi yığılımına neden Kendi düşünce ve davranışlarımız üzerine yaptığımız bu sor-
olur. Çünkü felsefede "doğru yanıt" diye bir şeyden bahset- gulayıcı düşünmenin refleksif boyutu da fark edilir.
mek söz konusu değildir. Asıl amaç yolun sonunda varılacağı
umut edilen yer (cevaplar) değil, yolun kendisidir. Düşünmek Çalışma No.: 21
ve sorgulamak, yolda olmaktır. Soruların net bir cevabı olma-
dığı ve her insan farklı şekillerde mantık yürütüp yepyeni fi- 1. “Ruhun, çoğu zaman bir savaş alanıdır. Mantığın ve sağdu-
kirler ortaya attığı için felsefe kümülatiftir. yun, tutku ve arzularına karşı savaş verir.”
3. Felsefede sorular ve olası cevaplar vardır. Soru sormayı bı- “Yaşlı kadınlar bağımsızlıklarıyla övünür çünkü sonunda dün-
raktığımızda felsefe için arayış biter. Arayışın bitmesi farklı yayı kendi gözleriyle görmeye başlarlar. … akılları başlarında
bakış açılarının, farklı yaklaşımların ortadan kalktığı statik ve ve şüphecidirler. Sürekli eleştiriler yaparlar.”
dogmatik bir dünya ile karşı karşıya bırakır bizi. Bu da insa-
nın hem felsefi hem de bilimsel ilerleme kaydetmesinin önüne 2. Olası cevaplar:
geçer. Bundan dolayı yığılımlı ilerlemenin ön koşulu soru sor- Mantık: Rasyonel düşünme, mantıksal doğruluğu içerir. Ör-
maktır. Soru sorarak anlamaya, bilmeye, cevap bulmaya çalış- neğin bir şey aklımıza yatmadığında “mantıksız konuşma”
maktır. Sorgulama yoksa anlam ve bilgi arayışı da yoktur. Bu deriz.
anlamda sorgulama felsefi düşünce için yığılımlı ilerlemenin Sağduyu: 1. Doğru, gerçekçi, akla uygun ve yerinde yargılar
gerçekleştirildiği bir anahtardır. verme yeteneği. 2. Doğruyla yanlışı birbirinden ayırma ve
doğru yargılama yetisi. Sözlükte yer alan bu tanımlara ula-
şıldığında rasyonel olma ile doğrudan ilişkili olduğu görülür.
Çalışma No.: 19
Dünyayı kendi gözleriyle görmeye başlama: Etrafında olup
1. “İdeal bir devlet nasıl olmalıdır?” düşüncesi üzerine bir sorgu- bitenleri fark etme ve onlar üzerinde düşünmeye başlama.
lama yapıyor, bu düşüncelerimi de kendi bilincim üzerinden Akılları başlarında: Yanlışları görmeyi ve doğru düşünmeyi
yeniden analitik ve diyalektik bir muhasebeye tabi tutuyorsam öğreniyorlar.
yaptığım şey refleksif düşünmedir. Şüphecidirler: Duydukları şeylerin doğru olup olmadığını dü-
şünürler.
2. Bu söz, felsefi düşüncenin eleştirel olma özelliğini esas alır. Eleştiriler yaparlar: Daha iyi nasıl olabileceğini, doğru olup
Eleştirel gözle bakmak, herkesin baktığı yerde hakikati gör- olmadığını sorgularlar.
meye çalışmaktır. Herkesin inandığı gibi dogmatik bir pers-
pektifle bakmayıp anlamak istemek, akletmeye ve mantık
süzgecinden geçirip gerçekliğe vâkıf olmaya çalışmaktır. Çalışma No.: 22
Eleştirel bakış açısı düşünce ufkunu genişletir, hayata daha
bütüncül ve farklı bir nazarla bakmayı sağlar. Olana körü kö- 1. İfadeler incelendiğinde sırasıyla “tutarsız, tutarsız, tutarlı, tu-
rüne bağlanmayı, dogmatizm tuzağına düşmeyi engeller. Söz tarsız, tutarlı” olduğu görülür.
ile felsefi düşünce arasında bağıntı kurularak yorum yapılması
beklenir. 2. Olası cevaplar:
İlk cümlede bahsedilen şeyin bir sonraki cümlede onaylanma-
3. Bilimsel ilerleme daha teknik, somut ve nesnel bir ilerleme- sı, destekleyen ifadelerin yer alması tutarlılık.
yi esas almaktadır. Bu ilerleme anlayışı, mevcut gerçekliğin
ötesine geçen gelişmişlik düzeyiyle ifade edilir. Dolayısıyla Aynı ifadede birbirini destekleyen fikirlerin yer alması tutarlı-
bu ilerleme kesin, kanıtlanabilir doğrular üzerinde kendisini lık, çelişkiler olması tutarsızlık.
konumlandırır. Yığılımlı ilerleme anlayışı ise teknik, somut Farklı bir şey düşünmesine rağmen tersini ifade etmesi tutar-
ve nesnel ilerleme anlayışına zıt olarak yalnızca düşünsel sızlık.
bağlamda kendini ortaya koyan öznel bir süreci esas alır.
Düşünürler, aynı probleme yeni ve farklı çözümler getirirken 3. Tutarlılık: Düşüncelerin ortak bir ilkeyle, düzenli ve uyumlu
başka düşünürlerin ortaya koyduğu görüşlerden etkilenir. Bu olarak birbirine bağlanması, çelişki içermemesidir.
yaklaşım; filozofların ortaya koydukları öznel yargıların başka
filozoflar tarafından da tartışılmasını, görece olarak başka fi- Çalışma No.: 23
lozoflar için esin kaynağı olmasını esas alır. Bu ilerlemede bir
gelişmişlik anlayışından bahsedemeyiz. Her bilim insanının 1. 1. Sorulması gereken ilk soru: Sokrates yasalara karşı saygılı
çalışmaları nasıl ki kendisinden sonra gelen bilim insanları- olunmasına işaretle hapishaneden kaçmayarak kendisi hak-
nın çalışmalarına kaynaklık ve örneklik sağlıyorsa yığılımlı
146