Page 155 - Felsefe 10

CEVAP ANAHTARLARI FELSEFE 10
Kavram Öğretimi

3. İyi temellendirilmiş bir felsefi düşünce; tutarlıdır, sistemlidir,
Çalışma No.: 41 sadedir, açık seçiktir, akılcıdır ve mantıksal bütünlüğe sahiptir.
1. I. Felsefi anlamda değil, kişiye yakışmayan davranış/tavır
anlamında kullanılmıştır. Çalışma No.: 44
II. Varlığa ait bir özellik dile getirilmiştir. Bu özellik gerçek-
likle uyuştuğu için burada felsefi anlamda doğruluktan söz 1. Dil, hem düşüncelerimizi inşa eden hem de bu düşünceleri
edilmektedir. başkalarına iletmek için gerekli olan semboller dizgesidir.
III. Felsefede bir bilginin doğruluğundan söz edebilmemiz
için çelişki içermemesi gerekir. Bu nedenle bu ifadede fel- 2. Dil ve düşünce arasında karşılıklı bir ilişki vardır. Dil, duygu
sefi doğruluk vardır. ve düşüncelerimizin dışa vurumunun yanında düşüncelerimi-
IV. Burada felsefede en sık kullanılan şekliyle “doğruluk” ta- zin şekillenmesini ve gelişmesini de etkiler. Düşünülen şey,
dilin etkisi altında tekrar tekrar biçimlenir. Benzer şekilde,
nımı yapılmıştır. dilin gelişimi de düşünceyle gerçekleşir. Düşünce geliştikçe
V. Burada günlük yaşamda kullandığımız şekliyle bir şeyin yeni kavramlar ve onlara bağlı anlamlar oluşur ve dil, bu du-
doğru olma durumundan söz edilmiştir. rumu zenginleştirir.
2. Olası cevaplar: 3. Örneğin "yüz" kavramını ele alalım. Türkçede "yüz" ifadesi
Emin olabiliriz. Örneğin “Bir üçgenin iç açılarının toplamı "surat", "sayısal değer", "suda yüzme eylemi", "emir kipi",
360 derecedir.” Bu ifade bilimsel olarak kanıtlanmış bir bil- "fon" gibi birçok manaya gelir. Salt manada "yüz" ifadesini
gidir ve doğrudur. Bu gibi bilimsel kanıtlamalar sonucu elde kullandığımızda kastedilen anlam, her insan için farklılaşır.
edilen bilgilerin doğruluğundan emin olabiliriz. Ancak bahsettiğimiz eylem ve olgular için farklı kavramlar
Varlığa ait bir özelliği dile getirdiğimizde ifademiz varlıkla kullanmak anlam sıkıntısını ortadan kaldıracak, dili zengin-
örtüşüyorsa emin olabiliriz. Örneğin “Elimdeki elma kırmı- leştirip düşünce dünyasını anlamlı kılacaktır.
zıdır.” ifadesine göre elimde bulunan elma kırmızı renkteyse
bunu açık seçik görebiliyorumdur ve bu bilgimizin doğrulu-
ğundan emin olabiliriz. Çalışma No.: 45
Bazı bilgilerimizin kanıtlanması ya da uygunluğunun açık
seçik denetlenmesi mümkün değildir. Bu gibi durumlarda bil- 1. Dile yani kavramlara yalnızca epistemolojik değil, etik ve
gimizin doğruluğundan emin olamayabiliriz. Örneğin “Evren psikolojik anlamlar da yükleriz. Bu anlamlar üzerinden bir
sonlu mudur?” bilgisi hakkında henüz açık seçik bir kanıtlama kavramı telaffuz ettiğimizde bu durumdan psikolojik yanımız
yapılamamıştır. da etkilenir. Örneğin hakaret veya tehdit içeren bir kavram
kullandığımızda bunun yansıması olarak korku veya şiddet
benzeri davranışlarla karşılaşırız. Bu manada dil, duygu ve
Çalışma No.: 42 davranış dünyamıza zihinsel kodlamalarımız üzerinden doğ-
rudan yansır.
1.
Güneş'in sıcaklığı GERÇEKLİK 2. Benzer kavramlara farklı anlamlar yüklemek, fikrî bir tartış-
A, A'dır. DOĞRULUK mada uzlaşmazlık doğurur. Tartışmanın nihai bir sonuca var-
masını engeller. Ortak bir doğruya ulaşmayı güçleştirir.
Dünya’da bir gün 24 DOĞRULUK
saatten oluşur. 3. Düşünme ve konuşma, kavramlarla olur. Anlatılmak istenen
Peribacaları GERÇEKLİK durum da kavramlarla şekillenir. Anlatmak istediğimiz konu-
nun kavramlarını doğru seçemezsek muğlak, soyut ve birden
Suyun ıslaklığı GERÇEKLİK fazla anlama çekilebilecek kavram kullanıldığı takdirde bu
durum düşünme ve konuşmayı anlam kaybına uğratır. Burada
Su, deniz seviyesinde DOĞRULUK söylemek istediğimizin doğru kavramlarla ifadesi düşünme ve
100 °C'de kaynar. konuşmanın birbiriyle örtüşme olasılığını belirler.
Taşın sertliği GERÇEKLİK
Bütün çiçekler bitkidir. DOĞRULUK Çalışma No.: 46
Mississipi, dünyanın en DOĞRULUK 1. Erzurum, Diyarbakır, Konya, Adana ağızları; Trakya, Karade-
uzun nehridir. niz, Ege şiveleri.
Pamuğun yumuşaklığı GERÇEKLİK Örneğin Mustafa “Mıstıva”, Ramazan “Irmızan”, Gülsüm
“Güssün”, Ne yapıyorsun “Ne edisen”, Gelecek misin “Geli-
Gerçeklik varlığın kendisini, doğruluk varlıkla ilgili yapılan vecen mi”, Onlar “Onna”, Nasıl olsa “Nacabolsa”, Aniden
değerlendirmelerimizin varlıkla örtüşmesini ifade eder. “Şangıdak” vb.
2. Gerçeklik varlığın kendisi, doğruluk varlığa ait bir özelliğin 2. Anadolu'nun farklı yörelerinde ve toplumun farklı kesimlerin-
dile getirilişi ile ilgilidir. de aynı kavrama olumlu veya olumsuz anlam yüklenmesinin
sebepleri şunlar olabilir: Eğitim, farklı kültürel bileşenler, de-
ğişen değerler ve yaşam tarzları, küreselleşme vb.
Çalışma No.: 43 İnsanlar olumsuz anlam yükledikleri kavramla muhatap ol-
duklarında sert tepki verebilmektedir. Duygusal tepkiler or-
1. İleri sürülen bir bilgi, bir sav için gerekçe ve dayanak ortaya taya çıkmaktadır.
koymaktır. Örneğin avrat kelimesi yakın zamana kadar Türk toplumun-
da evli kadın için olumlu anlamda kullanılırken günümüzde
2. Çünkü iyi temellendirilmemiş veya temellendirmesi yapılma- toplumun bazı kesimlerinde aşağılayıcı bir kavram olarak al-
mış hiçbir tezin, dayanaktan yoksun olduğu için geçerliliği gılanmaktadır.
kalmaz. Gerekçesi olmayan her iddia boştur ve taraf bulamaz.
Felsefe için temellendirmesi yapılan her görüş insanlığın dü- 3. Yeterli değildir çünkü dil kavramlardan oluşur, kişinin kav-
şünce tarihine anlamlı bir katkı sağlar. Fikri ilerlemenin, farklı ramlara yüklediği anlam farklılıkları iletişimi ve anlaşabilme-
düşünmenin, düşünsel zenginliğin gelişimine katkı sağlar. yi güçleştirir.
151