Page 159 - Felsefe 10

CEVAP ANAHTARLARI FELSEFE 10
Kavram Öğretimi

olabiliriz? Doğru bilginin ölçütü nedir? (Deneye dayanması, 3. Özellik: Eleştirellik
tutarlı olması, genel uzlaşım sonucu elde edilmesi...) Örnek: Newton'ın yer çekimi hipotezi 200 yıl boyunca bir
Bilginin güvenirliliği: Hangi bilgilerin doğruluğuna güvene- doğa yasası olarak kabul edildiği hâlde, geçen yüzyılın son-
biliriz? (Filozofların öğretileri, bilirkişiler, hakemli yayınlar, larına doğru bazı olguları açıklamada yetersizliği görülünce
uzman görüşleri, devlet siteleri…) eleştiriye uğramış, daha sonra daha güçlü olan Einstein teori-
sine yerini bırakmak zorunda kalmıştır. Bu da gösterir ki bi-
2. Olası cevaplar: “Bilgiye ulaşma sürecimizin nasıl olduğu limde hiçbir “doğru” değişmez değildir.
açıklanmıştır. Bilginin doğruluğu ve güvenirliliği hakkındaki (Cemal Yıldırım, Bilim Felsefesi s. 20)
tartışmalar, bilgiyi daha güvenilir ve geçerli kaynaklar aracılı-
ğıyla elde etmemize olanak sağlamıştır. Bilgimizin sınırlarının 4. Bilim, denetimli gözlem ve gözlem sonuçlarına dayalı man-
gittikçe genişlediği görülmüştür. İnsanoğlu için binlerce yıldır tıksal düşünme yolundan giderek olguları açıklama gücü ta-
bilinemez sanılan şeyler hakkında bilgiye ulaşılmış olması, şıyan hipotezler (açıklayıcı genellemeler) bulma ve bunları
yeni konuların araştırılmasının ve yeni bilgilerin önünü aç- doğrulama yöntemidir.
mıştır.” gibi cevaplar verilebilir.
2. Yönerge:
2. Yönerge:
1. 1, 2, 5, 6, 8, 9, 10, 11
Septikler: Bilgiyi elde etmek için duyulara ihtiyaç vardır. Du-
yular yanıltıcıdır, onlara güvenilemez. Bu nedenle doğru bil- 2. 1, 2, 3, 4, 7, 8, 10, 12
giye ulaşmak mümkün değildir.
Rasyonalizm: Salt akıl aracılığıyla doğru bilgiye ulaşmak 3. 1, 2, 8, 10
mümkündür. İnsan doğuştan bu yetiye sahiptir.
Emprizm: Doğuştan gelen bir bilgi yoktur. İnsan zihni doğuş-  Bilim ve felsefe arasındaki farklılıkları şu ana başlıklar al-
tan boş bir levha gibidir. Tüm bilgiler deneyimler aracılığıyla tında toplamak mümkündür: a) Bilimin kavram ve soyutla-
sonradan oluşur. maları felsefeninkine göre daha az geneldir ve o, daha özel
Kritisizm: Ne akıl ne de deney tek başına, bizi doğru bilgiye konuları ele alır. b) Felsefenin hem olguları hem de değer-
götüren araçlar olabilir. Bilgi deneyimlerle başlar, akılla son leri ele almasına karşılık bilim ancak olgularla veya ancak
bulur. bir olgu olarak değerlerle ilgilenir (örneğin insan bilimleri
veya sosyal bilimler). Daha basit bir deyişle bilim ele aldığı
Entüisyonizm: Bilgi aklın ve deneyimlerin ötesinde, içten ge- olgular üzerinde iyi, kötü, doğru, yanlış, haklı, haksız vb.
len sezgisel bir şeydir. türünden değer hükümleri veremez, onlara erekler, idealler,
anlamlar yükleyemez. c) Bilimin önermelerinin doğrula-
nabilmelerine karşılık felsefenin önermeleri dar anlamda
3. Yönerge:
doğrulanamaz. Bunun bir sonucu olarak bilime dayanarak
Öğrencilerin öğrendiği bilgileri analiz ederek kendi kişisel hesaplamalar yapıp ön deyilerde bulunma imkânına sahip
görüşü üzerine odaklanması, onu geliştirebilmesi, temellendi- olmamıza karşılık felsefede böyle bir şey söz konusu de-
rebilmesi ve ifade edebilmesi beklenir. ğildir. ç) Bilimsel araştırma ve buluşlar yapma yöntem ve
usullerinin belli ve öğretilebilir olmalarına karşılık felse-
fenin filozoflar tarafından bile üzerinde uzlaşılan belli ve
Çalışma No.: 59 standart bir araştırma, düşünme yöntemi mevcut değildir.
d) Bilime dayanılarak bilimin uygulaması olan teknolojiler
yaratılabilmesine karşılık felsefede böyle bir imkân mev-
1. Yönerge: cut değildir. Felsefe bir düşünme ve eylemedir; bir yapma,
meydana getirme değildir.
1. “Bilim, her türlü düzenden yoksun duyu verileri (algılar) ile (Ahmet Arslan, Felsefeye Giriş s. 20-21’den derlenmiştir.)
mantıksal olarak düzenli düşünme arasında uygunluk sağlama
çabasıdır.” (Albert Einstein)
“Bilim, gözleme dayalı akıl yürütme yoluyla önce dünyaya Çalışma No.: 60
ilişkin olguları, sonra bu olguları birbirine bağlayan yasaları
bulma çabasıdır.”(Russell) 1. Yönerge:
 Bilimsel düşüncenin veya yöntemin yapısı, işlevi nasıldır?
2. Bilimin değeri nedir?
Özellikler
Toplum bilimleri ya da tin bilimlerinin özce doğa bilimle-
rindekinden farklı bir araştırma mantıkları mı vardır yoksa
7 Olgusaldır. bütün bilim dalları için geçerli tek bir bilimsel araştırma
mantığı tasarlamak mümkün müdür?
1 Mantıksaldır. Elektron, atom, yörünge, bilinçaltı gibi birtakım kuramsal
terimlerin somut bir varlıkları var mıdır, varsa bunları nasıl
açıklamak gerekir?
5 Nesneldir.
Bilimin Bilimin
8 Eleştireldir. Bilimin hayatınız ülkemiz dünya
üzerindeki
üzerindeki üzerindeki
3 Genelleyicidir. Olumlu Uzakta olan Gelişmiş Salgın
etkileri arkadaşlarımla bir ulaşım hastalıklarla
2 Seçicidir. daha hızlı iletişim ağımızın mücadele
kurabiliyorum vb. olması vb. etme vb.
Olum- Ameliyatımda Fabrikaların Ozon
6 Evrenseldir.
suz yapılan bir yanlışlık doğal su tabakasının
etkileri yüzünden kolumu kaynaklarını incelmesi vb.
4 Birikimli ilerler. kullanmakta zorluk kirletmesi vb.
çekiyorum vb.
155