Page 161 - Felsefe 10

CEVAP ANAHTARLARI FELSEFE 10
Kavram Öğretimi

Benzerlik ve farklılıklar ortaya koyularak bunları oluşturan 3.
nedenlerin sınıfta tartışılması gerekir. Kişisel, kültürel, siya- Küresel ısınma, dünyanın büyük bir
sal, ideolojik, inanç ve değer yargıları bağlamında değerlen- bölümünde kuraklığa yol açacaktır.
dirme yapılması beklenir. Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi
x
ol.
2. Yönerge: Her insanın omuzlarında günah ve
sevaplarını yazan bir çift melek vardır.
1. Olası cevaplar:
a. Özgür değilim. Uymak zorunda olduğum bir sürü kural Kara kedi uğursuzluk getirir.
ben okula gelmeden zaten koyulmuş. Bu kurallara uymanın
dışında bir seçenek bırakılmıyor, uymadığımda ceza verili- x Hırsızlık yapmayacaksın.
yor.
b. Özgür olduğumu düşünüyorum. Çünkü istediğimi yapmaya x Verdiğin sözü tutacaksın.
kendi aklım ve iradem ile karar veriyorum. Kurallara uydu-
ğumda ya da uymadığımda nelerle karşılaşacağımı biliyo- Çok güzel bir manzara…
rum ve ona göre seçim yapıyorum.
c. Başka okullara gidebilirdim ama buraya geldim. Bu okula x Sağ elinin verdiğini sol elin görmesin.
gelmek benim kaderimde varmış. Uymam gereken kurallar
da kaderimde yazıyordu. x Çalışanlara, teri kurumadan hakkını veriniz.
ç. Sınırsız özgür olduğumu düşünüyorum. Kurallar ne olursa
olsun, sonuçta ceza alsam da ben istediğimi yapabilirim. Başaklar yağmurlardan sonra büyür.
2. a. “Özgür değilim. Uymak zorunda olduğum bir sürü kural
ben okula gelmeden zaten koyulmuş. Bu kurallara uymanın Çalışma No.: 65
dışında bir seçenek bırakılmıyor, uymadığımda ceza verili-
yor.” cevabı determinizm (belirlenimcilik) ile ilişkilendiri-
lir. 1. Örnek: Bir futbol müsabakasında bir futbolcunun kendi ira-
desiyle kullanabileceği bir frikik atışı ile teknik direktörün
b. “Özgür olduğumu düşünüyorum. Çünkü istediğimi yap- talimatlarına göre hareket etmesi durumunda ortaya çıkan psi-
maya kendi aklım ve iradem ile karar veriyorum. Kurallara kolojik çatışma durumu özgürlük ve sorumluluk üzerinden bir
uyduğumda ya da uymadığımda nelerle karşılaşacağımı sonuçla karşı karşıya bırakır futbolcuyu.
biliyorum ve ona göre seçim yapıyorum.” cevabı otodeter-
minizm (ahlaki özerklik) ile ilişkilendirilir. 2. Olası cevap:
c. “Başka okullara gidebilirdim ama buraya geldim. Bu okula Böyle bir ortamda başına buyruk bir durum ortaya çıkar.
gelmek benim kaderimde varmış. Uymam gereken kurallar Bunun sonucunda da kaos olur. Yürütülmesi gereken bütün
da kaderimde yazıyordu.” cevabı fatalizm (kadercilik) ile işler çıkmaza düşer. Saygı, fedakârlık, özveri ve dayanışma
ilişkilendirilir. duygusu körelir; amaç için her yol mübah olur. Bu durum da
ç. “Sınırsız özgür olduğumu düşünüyorum. Kurallar ne olursa bencilliği doğurur.
olsun, sonuçta ceza alsam da ben istediğimi yapabilirim.”
cevabı indeterminizm (belirlenmezcilik) ile ilişkilendirilir. 3. Olası cevap:
Diğer canlılar çoğunlukla içgüdüleriyle hareket ederler ve
belirlenmiş bir doğaları vardır. Doğalarının gereğini yerine
3. Yönerge: getirirler. İnsan ise farklı kararlar alabilen bilişsel bir varlık-
tır. İnsan düşüncesi, koşullara göre hareket etme potansiyeline
Ahlak: İnsan yaşamını düzenleyen, uyulması beklenen kural- sahiptir. Bundan dolayı değişen koşullara göre bir irade ortaya
lar bütünüdür. Değerler ve inançların etkisi altındadır. koyan tek varlık insandır. Benzer olayda aynı hayvan türleri
Ahlak Felsefesi: Konusu ahlak olan felsefe alanıdır. Var olan benzer tepkiler verirken insanlar farklı tepkiler verebilirler.
ahlaki kurallar üzerine düşünürken iyinin ne olduğunu ve ev- Bu da insanın özgür bir iradeye sahip olan varlık olmasından
rensel bir ahlaki yasanın var olup olmadığını araştırır. kaynaklanmaktadır.

Çalışma No.: 64 Çalışma No.: 66
1. Olası cevap: 1. Olası cevap:
Bir davranışın amacı, gerçekleştirilme niyeti o davranışın ah- Böyle bir dünyada ahlaken ve hukuken hiç kimse eylemlerin-
laki açıdan niteliğini ortaya koyar. Bu amaç ve niyetlerde bi- den sorumlu tutulamaz. Bu büyük bir açmaz doğurur. Toplum-
rey, toplum, din ve kültürel değerler üzerinden yorumlanarak sal düzeni bozmaya dönük her eylemin sebebi başka faktör-
bir değer kazanır; iyi veya kötü olarak ifade edilir. lerde arandığında hukuken suç ve ceza, meşru ve gayrimeşru,
doğru ve yanlış; ahlaken iyi ve kötü gibi değerler an lamını
2. Ahlaki yargıların özellikleri şunlardır: yitirir. Sorumluluğun olmadığı bir dünyada kaos olur. Güçlü-
- Yapılması isteneni yani "olması gerekeni" ortaya koyan lerin egemen olacağı, gücün kutsanacağı bir yapı ortaya çıkar.
yargılardır.
- Öznel yargılardır. 2. Olası cevap:
- Toplumdan topluma, zamandan zamana değişen yargılardır. Böyle bir dünyada ahlaken ve hukuken hiç kimse eylemlerin-
- Toplumsal düzen ve işleyişi erdemli kılma ilkesi üzerine den sorumlu tutulamaz. Bu büyük bir açmaz doğurur. Toplum-
kuruludurlar. sal düzeni bozmaya dönük her eylemin sebebi başka faktör-
lerde arandığında hukuken suç ve ceza, meşru ve gayrimeşru,
doğru ve yanlış; ahlaken iyi ve kötü gibi değerler anlamanı
yitirir. Sorumluluğun olmadığı bir dünyada kaos olur. Güçlü-

157