Page 164 - Felsefe 10

FELSEFE 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

- Ahlaki kaygı ve nedenler, mesafede durur.” ,“Teizm, vahiy yoluyla insanlara buyruklar
- İnsanın evren karşısındaki hayret ve hayranlığının doğaüstü verildiğini savunan bir görüşe sahiptir.”, “ Deizm, Tanrı kim-
ve metafizik kuvvelerle ilişkilendirmesi sonucu inanç orta- senin yapıp ettiğine karışmaz.”, “Panenteizm, her şey Tan-
ya çıkmıştır. rı’dadır ama hiçbir şey Tanrı değildir."
2.
2. Dine felsefi açıdan yaklaşmak; din olgusunun rasyonel bir ba- İyilik (Ahuramazda) ve kötülük
kış açısıyla kritiğini yapmak, mahiyeti itibariyle sorgulamak, (Ehrimen) ilkelerinin ikisi de
kavramlarını dilsel bir çözümlemeye tabi tutmak, dogmalarını ezelidir: Aydınlık (iyi) ve karanlık Düalizm
anlamaya ve açıklamaya çalışmaktır. Bütün bunları yaparken (kötü). İkisinin karışımından da
de nesnel bir tutuma sahip olmaktır. dünya oluşmuştur.
3. Her ikisinde de Tanrı, ruh ve kozmoloji gibi ortak kavramlar Tanrı, insanları diğer varlıkların
vardır. hepsinden üstün yaratmış, ona
Her ikisinde de anlama ve açıklama çabası vardır. özgür irade vermiştir. Daha
sonra dünyada terk edilmiş Deizm
Her ikisinde de rasyonel argümanlar söz konusudur.
durumda bırakmıştır. Bu yüzden,
insan kendi acılarından kendisi
Çalışma No.: 75 sorumludur.
Bütün insanlar, taşlar ve
1. Olası cevap: kelebekler tanrısal özellik taşırlar. Panteizm
İnsan doğası gereği düşünen bir varlık olduğu gibi inanmaya
da yatkınlığı ve yönelimi olan bir varlıktır. Tarihsel, sosyolo- Her Yunan tanrısının bir işi vardır. Politeizm
jik ve antropolojik veriler inançsız bir toplumun olmadığını "Tanrılar üzerine bilgi edinmede
bize göstermektedir. Her toplumun inanç sembolleri, ritüel ve çaresizim; ne var oldukları ne
inanç tarzları farklı bile olsa bir yüce güce tapınma dürtüsü var olmadıkları ne de ne şekilde Agnostisizm
ortak bileşendir. oldukları üzerine..."
2. - İnsanın doğada ve evrende gerçekleşen olay ve süreçleri Evren Tanrı’dadır, Tanrı da
algılama biçimlerinin farklı olması, evrendedir ancak Tanrı evrenden Panenteizm
- Kutsal metinlerin etkisi, daha fazla bir şeydir.
- Bilimsel çalışmalar neticesinde ortaya çıkan kanaatler, Tanrı bir ve tektir. Monoteizm
- Felsefi ve mitolojik unsurlar, Tanrı'nın varlığına ilişkin Tanrı; yaratan, gören, işiten, bilen
farklı görüşlerin ortaya çıkmasının nedenleri olabilir. ve mutlak bir güce sahip olan bir
varlık olarak kural koyucudur ve Teizm
3. Olası cevap: evrendeki her olaya müdahale
Bu tarz bir Tanrı anlayışı teist bir anlayıştır. Teizme göre Tanrı eder.
evrenin yaratıcısı ve sahibidir. Bundan dolayı yarattığı evrenin
kural koyucusudur. Evrende var olan akışın, milyarlarca yıldır Tanrı, ruh ve fizikötesi hiçbir varlık Ateizm
süregelen sistematik düzenin sarsılmazlığının teminatı Tan- yoktur.
rı'dır. Tanrı'nın olmadığı bir evren bilinç ve düzenden mahrum
kalır. İnsanlar toplumsal yapı içerisinde bir düzen kurarken
çoğu zaman ahlaki, hukuksal ve örfi ilkelerini Tanrı'nın buy- Çalışma No.: 77
ruklarını esas alarak ortaya koyarlar. Bu ilkeler zorlayıcı ve
buyurgandır. Herkesin kafasına göre her istediğini gerçekleş- 1. Yönerge:
tirip bir düzensizliğe ve kaosa yol açmasının önüne geçilebile-
ceği temeline dayanır. Tanrı'nın her an her şeyi görüp işitmesi, Teizm: Evrenin yaratıcısının Tanrı olduğunu ve Tanrı’nın
her eylemin bir yaptırımının olması insanı kendisine, içinde doğrudan ya da dolaylı müdahale ederek din oluşturduğunu
yaşadığı topluma karşı sorumlu kılıyor. Buna göre her türlü belirtir.
eylem ve davranış Tanrı'nın bu varlığı ve yaptırımı olduğu
için gerçekleşmektedir. Tanrı'nın olmadığı düşünüldüğünde Deizm: Evrenin yaratıcısı Tanrı’dır. Ancak Tanrı evreni ya-
eylemin mutlak bir bağlayıcı ilkesi kalmamış olur. Bu durum, rattıktan sonra ona müdahale etmemektedir. Peygamber ve
insanın sorumluluk ve özgürlük ilişkisinin yeniden yorumlan- kutsal kitapları da kabul etmez, bunları Tanrı’nın evrene mü-
masına yol açar. dahale ettiği araçlar olarak görür.
Panteizm: Evrenin yaratıcısı olan Tanrı, evrenle birdir. Evren-
4. Olası cevap: de görülen her şey Tanrı’yı yansıtır.
Vahdetivücut Tanrı'yı evrene içkin olması yönüyle panteizme, Panenteizm: Evrendeki her şeyin nedeni Tanrı’dır ve bunlar
hem içkin hem de aşkınlığı yönüyle panenteizmle benzeşmek- Tanrı’da içkindir ama Tanrı ile aynı değildir. Tanrı evrene aş-
tedir. Panteizmde Tanrı doğanın kendisidir, panenteizmde ise kındır.
Tanrı hem doğayı kuşatmıştır hem de doğanın ötesindedir. Ateizm: Tanrı’nın olmadığını savunan görüştür. Ateizme göre
Vahdetivücut varlığın birliğini esas alması itibarıyla her varlı- Tanrı ve din insan düşüncesinin ürünüdür.
ğın bir ve aynı özden doğduğunu ve tanrısal özellik taşıdığını
ancak Tanrı olmadığını savunur. Her şey Tanrı’dan bir soluk, Agnostisizm: Tanrı’nın varlığı ya da yokluğu konusunda kesin
bir ses ve yansımadır anlayışına sahiptir. Ancak Tanrı bu her bir yargıya varmanın mümkün olmadığını savunur. Tanrı fik-
şeyi aşan üstün bir iradedir. Bu açıdan her şey, ruhsal olarak rini zihinle kavramak mümkün değildir. Bu nedenle varlığı ya
olgunlaşmasını yani tekâmülünü bitirdikten sonra Tanrı'ya da yokluğu hakkında yeterli delil bulunamaz.
döner. Bu bakış açısı panenteizmi “vahdetivücut”a daha çok
yakınlaştırır. 2. Yönerge:
Öğrencilerin Tanrı’nın varlığı hakkındaki görüşlerini sorgu-
Çalışma No.: 76 laması, anlaması ve kanıtlarla temellendirebilmesi beklenir.
Aynı zamanda kendisinden farklı görüşlere sahip olan arka-
1. "Panteizm, Tanrı görünmeyen evrendir; evren ise görünen daşlarının kanıtlarını da dinlemesi, sorgulayabilmesi ve farklı
Tanrı’dır.”, “Agnostisizm hem teizme hem de ateizme aynı görüşleri saygı ve hoşgörü ile karşılayabilmesi beklenir. Bura-
160