Page 151 - Felsefe 10

CEVAP ANAHTARLARI FELSEFE 10
Kavram Öğretimi

kında verilen cezaya razı oluyorsa bu durum Sokrates’in ilkeye göre düzenlenerek oluşturulmuş bütündür. Felsefi dü-
başlangıçta yaptığı eylemlerin suç teşkil ettiğinin veya en şüncenin de olmazsa olmazlarından biridir.
azından suç teşkil edeceğinin farkında olduğunu göstermez
mi? (Diğer bir ifadeyle Sokrates’in gerçekten sokaklardan
hapishaneye giden yolda, sokaklarda sergilediği eylemler Çalışma No.: 26
ile imkânı olmasına rağmen yaşadığı kentin yasalarını öne
sürerek hapishaneden firar etmemesi konusunda, onun ser- 1. Herkesi ilgilendiren, cevapları kişilere ve zamana göre değiş-
gilediği eylemler ile yasalara bakış açısında bir tezatlığın mesine rağmen sorunun kendisi tüm çağları aşan, herkes için
söz konusu olduğu söylenemez mi? Nihayetinde yasalara geçerli olan, tüm insanlığı ilgilendiren sorulardır. Daha çok
karşı saygılı olunması isteniyorsa bu tür eylemler sergile- tüm insanlığın düşünce mirasını esas alan, tüm insanlığın ya-
mekten mümkün mertebe kaçınılması gerekmektedir. Eğer şamını etkileyen ve etkileyecek olan sorulardır.
bu tür eylemler sergilenmeye devam ediliyorsa yasalara
karşı saygılı olunmasını başkalarından istemek bir tür pa- 2.
radoks yaratmaktadır.)  x İnsan, eylemlerinde  Yarın hava kaç derece
2. İkinci soru: Herkesin yasalara karşı saygılı olmasını isteyen özgür müdür? olacak?
ve kendisinin de yasalara karşı saygılı olduğunu söyleyen
ama bu yasalar gereği suçlu bulunan Sokrates’in gerek  Maç, saat kaçta oyna-  x Zaman göreceli midir?
kendisinin, eşinin, arkadaşlarının gerekse biz insanların bu nacak?
durumu bir haksızlık olarak nitelendirmesi ne kadar doğru
olur?  2 x 4 kaç eder?  x Doğrunun ne olduğu-
nu nasıl bilebilirim?
2. Bir düşünce ya da davranışın tutarlılığını denetleyebilmek için
sorgulama yapmamız gerekir. Metin ve görseldeki bilgilerle  x Evrenin başlangıcı  Dünyadaki su kaynak-
bağ kurularak yorum yapılması beklenir. fiziksel olarak nasıl ları tükenecek mi?
olmuştur?
Çalışma No.: 24  Galaksiler arası seya-  x Doğru bilginin kaynağı
hat mümkün müdür? nedir?
1. Sistemli olma: Bir düşüncenin kendi içinde uyumlu, tutarlı,
aşamalı ve bağlantılı olarak kurduğu ilişki veya modeldir.  x Bir davranışı iyi kılan  x Bir resmi güzel yapan
şey nedir? unsurlar nelerdir?
2. Sistemli bir düşünce, kendi içinde tutarlı ve uyumlu bir mo-
del ortaya koyarak güçlü bir argüman oluşturur. Sistemden  Bu yaptığın iyi bir  x Varlığın bir amacı var
mahrum bir düşüncenin güçlü dayanakları olmaz. Sistemden davranış mıdır? mıdır?
mahrum düşünce, daha kaotik ve dirençsizdir. Sistemli olan
düşünce daha kalıcı iken sistemden yoksun düşünce dayanak-  x Ölümden sonra yaşam  Dünya gezegeni dışın-
sız olduğu için meşruiyetini kaybedip ortadan kalkar. var mıdır? da yaşam var mıdır?
3. Örneğin arılar, bitkilerin en önde gelen polen taşıyıcılarıdır.
Bitkiler arıları üzerlerine çeken ve aynı zamanda onlara besin 3. “Ben kimim? Varlığımın bir amacı var mıdır? Ölümden sonra
değeri olan nektarlar üretirler. Arılar ise bu nektarı toplarken yaşam var mıdır?” gibi sorular evrensel sorulardır. “Yarın ne
ister istemez vücutlarına yapışan polenleri diğer çiçeklere ta- giysem? Arkadaşım bana neden sitem ediyor? Felsefe sınavın-
şırlar. Böylece bitkiler sürekli olarak çoğalır, arılar da sürekli dan nasıl daha yüksek bir not alabilirim?” gibi sorular evrensel
olarak kolonilerini doyurabilir. Eğer arıları bu denklemden çe- olmayan, kişilerin kendi yaşamları ve tercihleri ile ilgili olan
kecek olursanız çiçekli bitkilerin önemli bir bölümü inanılmaz sorulardır.
büyük yaralar alacaktır. Çoğu yok olacaktır. Bu çiçekli bitki-
lerinse önemli bir bölümü, insanların tükettiği bitkilerdir. İşte Çalışma No.: 27
bu nedenle insanlar da beslenme konusunda ciddi yaralar ala-
bilecektir. Bu örnekte olduğu gibi doğanın işleyişinde oldukça 1. Hayır, kanıtlamaz. Çünkü bilginin tutarlılığı, ortaya konulan
derinlikli ve sistematik bir işleyiş vardır. Hiçbir davranış veya önermeler arası mantıklı ilişkiye dayanır. Önermeler arasın-
oluş, kendiliğinden gerçekleşmediği gibi her bir eylemin ar- da mantıklı bir ilişki varsa, çelişki taşımıyorsa o bilgi tutarlı
dında birbiriyle uyumlu, tutarlı ve akılcı bir ilişki vardır. olarak kabul görür ancak önermeler tutarlı olmasına rağmen
gerçeklikle örtüşmüyor olabilir. Örneğin çok tutarlı yalan söy-
leyen bir hırsızın söyledikleri tutarlı olmasına rağmen doğru
Çalışma No.: 25 olmayabilir. Sadece bu kişinin ortaya koyduğu mantık ilişkisi
çok sağlamdır.
1. Olası cevaplar: 2. Nehir, sürekli akan bir su oluşumudur. Nehri, metaforik olarak
Düzen, parça, birleşme, bütünlük, sistem (dizge), ilke, kural- yaşama benzetebiliriz. Yaşam da tıpkı bir nehir gibi sürekli
lar, bilgiler… akan, aktıkça değişen ve değiştiren bir oluş hâlidir. Bu değişim
de fikirlerin değişik şekillerde karşımıza çıkmasına, hayat bul-
2. Olası cevaplar: masına yol açar. Özge'ye hayatın sürekli akış hâlinde olduğu,
* Her şey parçalardan mı oluşur? bu akışla birçok şeyin değiştiği, farklı felsefi fikirlerin altında
* Bir bütünün parçaları arasındaki düzen nasıl sağlanır? bu düşüncenin yattığı mesajını vermek istemiştir.
* Varlıkların tümünün kendi içinde bir sisteme sahip olduğu- 3. Felsefi düşünce ilk basamakta da son basamakta da akıl üze-
nu söylemek mümkün müdür? rine kendini inşa eder. Öteki özellikler aklın nehrinde yüzer,
* Varlıkların gelişigüzel (rastgele) oluşması mümkün müdür? aklın merdiveniyle tırmanır, aklın fabrikasında vücut bulur.
Felsefe, insan aklının ortaya koyup şekillendirdiği bir düşünce
3. Öğrencilerin odak soru olarak “farklı konuları içeren görselle- biçimidir. Aklı ortadan kaldırdığımızda geriye mitsel ve teolo-
rin tümündeki düzenli bütünlüğü (sistemi) ortak nokta olarak jik unsurlar kalır. Örneğin Uzak Doğu inançlarının salt felsefi
görebilmesi” beklenir. “Varlıkların tümünün kendi içinde bir birer düşünce olamayışlarının altında da bu yatar. Dolayısıyla
sisteme sahip olduğunu söylemek mümkün müdür?” gibi bir felsefenin rasyonel yani akılcı olma özelliğini ortadan kaldır-
soru, odak soru olarak kabul edilebilir. Sistemli olma parça- dığımızda felsefenin kendisini ortadan kaldırmış oluruz çünkü
ların birbiriyle tutarlı ve düzenli bir ilişki içinde olması, bir akıl, felsefenin çıkış noktası ve kaynağıdır.
147