Page 89 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

TARİH 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

3. Öğrencinin bilgi birikimine göre; “Sağlam zırh kullanarak or-
Çalışma No.: 68
duya güç vermiştir, tam teçhizatla seferlere katılarak fetihleri
kolaylaştırmıştır, tımar sistemi içerisinde güçlü bir yapıya sa-
1.Yönerge:
hip olarak büyük bir ordu kurmanın devlete maliyetini azalt-
1. Osmanlı Devleti’nde reayadan farklı olarak elinde padişah beratı mıştır. ” şeklinde cevaplar vermesi beklenir.
bulunan, vergi ve yargılamada özel statüye sahip devlet işlerini
yürüten zümre. (Öğrenciler bu konu ile ilgili farklı tanımlar
yapabilir.) Çalışma No.: 72
2. Osmanlı Devleti’ndeki yönetenler ile yönetilenler arasındaki
tabakalaşmanın temel sebebini ekonomik faaliyetler olarak 1. Deliler, en ön safta savaşan, şecaat ve cesaretleriyle meşhur
açıklayabiliriz. olup düşmana korkusuzca saldırmaları ve gözünü budaktan
3. Osmanlı Devleti’nde çağdaşları olan toplumlardaki gibi sınıf sakınmamaları nedeniyle bu şekilde adlandırılmıştır. Günü-
ayrımının olmadığını yönetenler ile yönetilenler arasındaki so- müzde de Türk ordusu içinde yurt içi ve yurt dışı operasyon-
rumluk ilişkisinden ve reayanın yetenekleri doğrultusunda yö- larında görev yapmak üzere sıkı bir eğitimden geçmiş, fiziksel
netenler zümresine geçebilmesinden anlayabiliriz. (Öğrenciler güç ve askerî yetenek bakımından üstün kabiliyetlere sahip,
farklı yorumlar yapabilir.) kılık kıyafet olarak diğer askerî birliklerden farklılık gösteren
(bordo bereliler gibi) birlikler mevcuttur. Komando birlikleri,
Jandarma Özel Harekât Birlikleri (JÖH), Polis Özel Harekât
Çalışma No.: 69 Birlikleri (PÖH) bu sınıftan sayılabilecek Türk ordusunun
muharebe gücü yüksek seçkin birlikleridir.
1. Yönetici veya asker olmayan, vergi veren, şehir, kasaba ve
köy ahalisiyle konargöçerlere “reaya” denir. 2. Ağır zırh ve silahlar kullanmadıklarından savaşlarda hızlı
hareket edebilen birliklerdi. Deliler, sefere ordunun önünde
2. İlk olarak askerî sınıf vardı bu sınıf memur ve askerlerden olu- gider, savaş sırasında düşman saflarını yarar, düşman
şurdu. Yani Osmanlı Devleti’nde memurlar da askerî sınıftay- ordusundan esirler alarak onlar hakkında bilgi edinilmesini
dı. Bu yönetici kesimi vergi vermezdi. İkincisi reaya idi. Bu sağlardı. Bu faaliyetleriyle düşman saflarının bozulmasında
sınıfın içinde yerleşik köylü ve konargöçer halk vardı. Esnaf, ve savaşın kazanılmasında önemli bir görev icra ederlerdi.
tüccar bu sınıftaydı. Yönetilen halk olarak ifade edilebilecek
olan reayanın en belirgin ayrımı vergi veren kişiler olmasıydı. 3. Deliler, savaş dışındaki zamanlarda çoğu zaman çift çubukla
uğraşan ve askerî eğitim ve disiplinden yoksun birliklerdi.
XVII. yüzyılda savaşların kaybedilmesi, tımar sistemindeki
3. Devlet bir bölgenin yöneticisi konumundaki tımar sahibine bozulmalar; bu birlikleri de geçim sıkıntısına sokmuştur.
karşı o bölgenin reayasının haklarını korumak için bazı yaptı- İhtiyaçlarını karşılamak için eşkıyalık yapmaya başlamış
rımlar getirmiştir. Tımar sahibinin reayaya angarya iş yaptır- ve halktan zorla haraç almışlardır. Anadolu’da çıkan birçok
ması yasaklanmıştır. Çünkü angarya, reayanın kendi işi olan Celali ayaklanmasına öncülük etmişlerdir. Bu olumsuz tutum
üretimi aksatacaktır. Yine reayanın bir yerden başka bir yere ve faaliyetlerinden dolayı Anadolu’da can güvenliği kalmamış
göç etmesi de yasaktır. Burada da amaç hem üretimi devam dirlik ve düzen bozulmuştur. Başlarda Osmanlı ordusuna
ettirmek hem de sosyal yapıdaki bozulmayı engellemektir. önemli katkıları olan bu zümre artık kontrol edilemez bir güç
hâline gelmiştir. II. Mahmut Dönemi’nde merkezî otoriteyi
güçlendirme ve ülke genelinde asayişi sağlama adına bu
Çalışma No.: 70 askerî zümre tamamen lağvedilmiştir.
1. Gelir düzeyi 20.000 akçenin altında olan tımar adı verilen
topraklar, gösterdiği faydadan dolayı askerî sınıfa mensup ki- Çalışma No.: 73
şilere tahsis edilirdi. Bu kişilere Tımarlı Sipahi adı verilirdi.
1. Tahmini Anlam: Öğrencinin, bilgi birikimine göre; “Osmanlı
2.
Askerî, ekonomik Devleti’nin asker ihtiyacını karşıladığı sistem, ordunun güç-
lenmesini sağlayan sistem, merkezî otoriteyi güçlendirmek için
Ekonomik uygulanan sistem.” şeklinde cevaplar vermesi beklenir.
Siyasi, sosyal, ekonomik Gerçek Anlam: Osmanlı vergi ve asker kaynaklarından birini
oluşturan uygulamaya verilen ad.
Sosyal, ekonomik
2. Öğrencinin bilgi birikimine göre; “Osmanlı Devleti Pençik
sistemiyle merkezî otoriteyi güçlendirmek ve buyruğu
altında, düzenli ve tamamen kendine bağlı bir askerî güç
3. Devlet görevlilerine verilecek maaşın, hazineden karşılanması oluşturmak istemiştir.” şeklinde cevaplar vermesi beklenir.
hem ulaşım hem zaman açısından külfet getireceğinden dev-
let, toplaması gereken vergi gelirleri ile maaşları ödeme yo- 3. Öğrencinin bilgi birikimine göre;“Pençik sistemi işlemez hâle
luna gitmiştir. Merkezden uzakta olan topraklarda otoritenin geldiği için yeni bir arayış içerisine girilmiş ve Osmanlı Dev-
kurulması için Tımarlı Sipahi gibi görevlilerin gönderilmesi leti’nin egemenliğini kabul eden Hristiyan ailelerin çocukları
zorunludur. Devlet bu şekilde hazineden hiçbir şey kaybet- devşirilmiştir. Kul sistemini uygulamıştır.” şeklinde cevaplar
meden ordu için gerekli olan insan, silah, malzeme ve eğitim vermesi beklenir.
açısından her an savaşa hazır bir kuvvet bulundurmuştur.
Çalışma No.: 74
Çalışma No.: 71
1. Tahmini anlamı: Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak; “Os-
1. Tahmini Anlam: Öğrencinin bilgi birikimine göre; “Atlı as- manlı Devleti’nin yönetici yetiştirme sistemi, Osmanlı Devleti’nin
ker, tımar sistemi içinde yer alan asker, zırh kullanan asker.” kabiliyetli bireyleri belirleme sistemi, Osmanlı Devleti’nin siyasi
şeklinde cevaplar vermesi beklenir. ve askerî alanlarda güçlü olmasını sağlayan sistem…” vb. farklı
Gerçek Anlam: Zırhlı, teçhizatlı asker demektir. cevaplar verilebilir.
2. Mızrak, kılıç, ok, yay ve kalkan. Gerçek anlamı: Osmanlı Devletinin asker ve yönetici ihtiyacını or-
tadan kaldırmak için Hristiyan ailelerin zeki ve sağlıkları iyi olan
erkek çocuklarının seçilip İstanbul’a getirilmesi ve nitelikli bir eği-
tim döneminden sonra yeteneklerine göre devletin farklı kurumla-
rında görevlendirilmesine devşirme sistemi denilmektedir.
254