Page 6 - Seçmeli Psikoloji | 3.Ünite

3. ÜNİTE

Edimsel koşullanma ile ilgili kavram ve prensipler aşağıda belirtilmiştir.
Pekiştireç, bir davranışın tekrarlanma olasılığını artıran uyarıcılardır.
Olumlu pekiştireç; organizma tarafından istenilen, verildiğinde davranışın ortaya çıkma sıklığını artıran uyarı-
cıdır. Kedi için ciğer, çocuk için şeker, bir yetişkin için takdir edilme olumlu pekiştireçtir. Olumlu pekiştireç ile ödül
aynı anlama gelir.
Olumsuz pekiştireç; organizmayı rahatsız eden, istenilmeyen ve ortadan kaldırıldığı zaman davranışın görül-
me sıklığını artıran uyarıcıdır. İstenilen davranış yapıldığında olumsuz uyarıcı ortadan kaldırılır, böylece davranış
pekiştirilmiş olur. Pedala bastığında elektrik şokunun bittiğini anlayan fare pedala basmayı daha çabuk öğrenir.
Olumsuz pekiştirmede kişiyi rahatsız eden, istenilmeyen durum ortamdan çıkarılırken cezada bu olumsuz durum
ortama konulur. Ceza sadece olumsuz davranışı durdurur, olumsuz pekiştirme ise olumlu davranışın tekrar edilme
sıklığını artırır.
Sistematik duyarsızlaştırma, herhangi bir uyarıcı ile korku veya kaygı tepkisi arasındaki çağrışım bağını ka-
demeli olarak çözerek korku tepkisini söndürmektir. Sistematik duyarsızlaştırmada yükseklik korkusu olan kişiden,
aşama aşama artan bir yüksekliğe çıkması ve aşağı bakması istenir. Yapılan bu uygulama ile duyarsızlaştırılan kişi-
nin yükseklik korkusundan kurtulması sağlanır.

SINIF İÇİ ETKİNLİK 3

Aşağıdaki örneklerde edimsel koşullanmanın hangi kavram ve ilkelerinden bahsedildiğini
boş bırakılan yerlere yazınız.
1. Topluluk önünde konuşma korkusu olan biri, bu korkusunu yenmek için önce üç daha sonra beş
arkadaşının önünde konuşup son olarak da tanımadığı yirmi kişinin önünde konuşmayı dener.
.......................................................................................................................................................................................

2. Prim alan çalışan, işte daha iyi performans gösterir.
.......................................................................................................................................................................................
3. Verilen komutu yerine getiren sirk hayvanı kafesten çıkarılır.

.......................................................................................................................................................................................

Klasik Koşullanma ile Edimsel Koşullanma Arasındaki Farklar
Klasik Koşullanma Edimsel Koşullanma
1. Uyarıcı, tepkiden önce gelir. 1. Uyarıcı, tepkiden sonra gelir.
2. Refleksif davranışlara yöneliktir. 2. Bilinçli davranışlara yöneliktir.
3. Organizma pasiftir. 3. Organizma aktiftir.
4. Öğrenme istem dışıdır. 4. Öğrenme bilinçlidir.

5. Uyarıcı sınırlıdır. 5. Uyarıcı çeşidi fazladır.
6. Uyaran belirgindir. 6. Uyaran belirgin değildir.
7. Pekiştirme, davranıştan bağımsızdır. 7. Pekiştirme, davranışa bağlıdır.

SINIF DIŞI ETKİNLİK 1

Sınıfta 5’er kişilik gruplar oluşturunuz. Çevrenizde evcil hayvanı olan insanlardan yardım alınız. Bir
hayvana yeni bir davranışın nasıl öğretilebileceğine ilişkin bilgileri görsellerle destekleyerek bir hafta
içerisinde bir sunum hazırlayınız. Hazırladığınız sunumu sınıfta paylaşınız.

88 ÖĞRENME, BELLEK, DÜŞÜNME