Page 9 - Seçmeli Psikoloji | 3.Ünite

3. ÜNİTE

SINIF İÇİ ETKİNLİK 4

1. Aşağıdaki davranış örneklerinden hangileri gözlem yoluyla öğrenilmiştir?
• Ağlayan bebek, annesinin sesini duyunca susar.
• Ünlü bir bilim insanının başarı öyküsünü okuyan Emre, derslerine daha fazla çalışır.
• Burnuna karabiber kaçan biri hapşırır.
• Meltem saçını hayran olduğu sanatçının saçı gibi kestirir.

2. Televizyonun uzun saatler açık kalması çocukları olumsuz etkiler. Eleştirel izlemeyi bilmeyen ve
saf modelleme yapan çocuklar televizyon programlarındaki olumsuz davranışları model alabilir.
Yukarıdaki metinden yola çıkarak model alarak öğrenmenin davranışları biçimlendirme-
deki rolünü kendi yaşantınızdan örneklerle açıklayınız.

3.3. ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Biyolojik faktörlerin öğrenmeye etkisini araştıran nörofizyolojik öğrenme kuramına göre öğrenme, canlı bir
doku olan beyinde gerçekleşir ve beynin öğrenmeden önceki ve sonraki yapısı farklıdır. Bu yüzden beynin çalış-
ma şekli bilinmeden öğrenme anlaşılamaz.
Öğrenme beyinde birtakım kimyasal, elektriksel değişiklikler olması ve sinir sisteminde yeni sinaptik bağların
kurulması yolu ile gerçekleşir. Örneğin yeni bir bilgi öğrenilirken beynin hipokampus denilen bölgesinde, nöron-
ların birbirleriyle haberleştikleri noktalar (sinapslar) yüksek frekanslı elektrik sinyalleriyle uyarılır ve sinaptik bağ-
lantılar güçlenir. Merak edilmeyen, ilgi duyulmayan, önemsenmeyen ve duyguların işin içine girmediği olaylarda
zayıf sinaptik bağlar oluşur ve bilgiler, beyin korteksi üzerine kaydedilmez yani öğrenme gerçekleşmez.
Nörofizyolojik kurama göre öğrenmede sağlıklı beslenme ve egzersiz önemlidir. Yeşil yapraklı sebzeler, balık,
fındık, ceviz gibi besinler öğrenmeyi olumlu etkiler. Fiziksel egzersizler ise kan dolaşımını artırarak beyne daha çok
oksijen ulaşmasını sağlar.
Zihni zorlayan etkinlikler öğrenmeyi artırır ancak tehdit, öğrenme kapasitesini azaltır çünkü korku öğrenmenin
önüne geçer. Beynin işleyişi ile duygular arasında güçlü bir ilişki vardır. Örneğin yüksek kaygı ve stres öğrenmeyi
zorlaştırır. Hikâyeler, benzetmeler, öğrenme ortamındaki renkler, görsel materyaller ise olumlu duyguları harekete
geçirdiği için öğrenmeyi kolaylaştırır.
Öğrenme hem bilinçli hem de bilinç dışı süreçleri içerir. Bir öğrenme ortamında bilinçli olarak farkına varılan-
larla birlikte farkına varılmadan öğrenilenler de vardır. Baskıyla çarpım tablosunu öğrenen çocuk bilinçaltında
matematikten nefret etmeyi öğrenir.
Sosyokültürel öğrenme kuramına göre öğrenme tek başına gerçekleşen bir süreç değildir. Dikkat, algı, bellek
gibi bilişsel süreçler uygun sosyokültürel ortamda gelişir. Dil gelişimi, yetişkin desteğiyle ve akranlarla iletişim
öğrenmeyi etkiler.
Olumsuz bir durumu ortadan kaldırmak için çaba sarf eden birey, başarıya ulaşamazsa mücadeleyi bırakır.
Davranışlarıyla olumsuz sonucu değiştiremeyeceğine inanır. Bir süre sonra olumsuz durumu ortadan kaldırabi-
leceği durumlarda da artık gereken çabayı göstermez. Sorunu çözmeye yönelik inancını kaybeder. Bu duruma
öğrenilmiş çaresizlik denir. Balık tutma çabaları başarısızlıkla sonuçlanan bir kişinin balık tutmaya çalışmaktan
vazgeçmesi öğrenilmiş çaresizliğe örnektir.
Bireyin başarıya dair olumlu inançlara sahip olması öğrenme için önemlidir. Başarıya olan inanç, beraberinde
başarılı olmak için çaba sarf etmeyi ve yeni şeyler öğrenmeyi getirir. Kendini gerçekleştiren kehanet; olaylara,
durumlara, kişilere ve ilişkilere dair olumlu ya da olumsuz beklentilerin olacakları şekillendirmesidir. Örneğin okul-
da düzenlenen şiir dinletisinde ezberlediği şiirin sözlerini unutmaktan korkan bir öğrenci, şiirin sözlerini gerçek-
ten de unutabilir.
Öğrenmeyi etkileyen faktörler üç başlık altında aşağıda açıklanmıştır.
a) Öğrenenle İlgili Etkenler
Güdülenme (Motivasyon): Bireyin öğrenmeye istekli hâle gelmesidir. Öğrenmenin en önemli koşullarından
biri olan güdülenme bireyi öğrenmeye özendirir ve davranışa yön verir.

ÖĞRENME, BELLEK, DÜŞÜNME 91