Page 12 - Sosyoloji 1 | 1.Ünite

1. ÜNİTE Sosyolojiye Giriş, Sosyolojinin Alanı, Yöntem ve Teknikleri

Yorumlayınız

Aşağıdaki toplum sınıflandırmalarına ilişkin tabloları inceleyerek sınıflandırmalarda hangi ölçütlerin
kullanıldığını şemalardaki boşluklara yazınız. (Ölçütler: Tarihsel sürece, yönetim biçimine, başat gruba,
gelişmişlik düzeyine göre)

İlkel Toplumlar Toprağa Yerleşmiş Toplumlar İlerlemiş Toplumlar
Klanlar ve Boylar Köy ve Kentler İmparatorluk, Feodalizm ve Uluslar
GÜNÜMÜZDE FARKLI ÖLÇÜTLER ESAS ALINARAK YAPILAN TOPLUM SINIFLANDIRMALARI

Az Gelişmekte
Kapalı Açık Aile Din Siyaset Ekonomi Gelişmiş Olan Gelişmiş
Toplum Toplum Etkeni Etkeni Etkeni Etkeni Toplumlar
Toplumlar Toplumlar

Okuma Parçası

Aşağıdaki metinleri okuyup görseli inceleyerek soruları cevaplayınız.
MBUTİ PİGMELERİ
Avcı ve toplayıcı toplumların yaşam biçimlerini
anlatabilmek için bu toplumlar hakkında yapılmış olan
yüzlerce betimleme arasından yalnızca birisine, Orta
Afrika’da, Zaire’nin bir bölümünde yaşayan Mbuti
(Mubuti) pigmelerine bakacağız. Mbutiler, başkalarının
girmesinin zor olduğu sık ormanlık alanda yaşarlar.
Mbutiler, ormanı çok iyi bilirler ve ormanda istedikleri
gibi hareket ederler. Ormanda su boldur ve yenilebilir
yabani bitkilerle av hayvanları bulunmaktadır. Mbutiler’in
barınakları, sürekli ikametgâhları değildir ve bu evler
dallardan oluşan bir iskeletin yapraklarla kapatılmasıyla
oluşturulur. Bu evler birkaç saatte yapılır ve Mbutiler göç
ettiklerinde terk edilir.

Mbutiler dört ya da beş aileden oluşan küçük gruplar
hâlinde yaşarlar. Bu grupların üyeleri süreklidir. Ancak
bir aile ya da bireyi, bir grubu terk edip bir başka grupla
yaşamaktan alıkoyacak bir şey de yoktur. Aile içinde
grubu yöneten bir yönetici yoktur (Görsel 1.17).
(Anthony Giddens, Sosyoloji, s.50)
Görsel 1.17: Mbutiler
TARIM TOPLUMU ÖRNEĞİ
Bir örnek olarak altı köy hâlinde yaşayan Yeni Gine kabilelerinden Gururumbaları ele alacağız. Her köyde
birbirinden çitlerle ayrılan birkaç bahçe bulunmaktadır. Bu çit çekilmiş alanlar içindeki tarlalar farklı ailelere aittir.
Erkekler ve kadınlar farklı sebze ve meyve türleri yetiştirmekten sorumlu olmakla birlikte herkes (yetişkinler ve
çocuklar) tarlada çalışır. Her ailenin birden fazla tarlası bulunur ve bu tarlalarda düzenli bir yiyecek arzını sağlayacak
biçimde yılın değişik zamanlarında farklı bitkiler yetiştirirler. Gururumba kültürü, aileler arasında, topluluk içinde
saygınlık sağlamak için yürütülen karmaşık bir törensel hediye sistemine sahiptir. Dolayısıyla insanların kendi
günlük yaşamlarını sürdürmek için tahıl yetiştirdikleri tarlalarının yanında “saygınlık” tahıllarını yetiştirdikleri başka
tarlaları da vardır. “Saygınlık” tahılları, olağan gereksinimleri karşılayacak tahıllardan daha özenli yetiştirilir. Guru-
rumbalar arasında avcı ve toplayıcı kültürlere kıyasla daha fazla eşitsizlik vardır. Şefler ve kabile önderleri öncelikli
bir rol oynarlar. İnsanların sahip oldukları maddi varlıklar arasında da önemli farklılıklar vardır.
(Anthony Giddens, Sosyoloji, s.53-54)
1. Metinlerden hareketle adı geçen toplulukların geçim kaynakları, aile ve yönetim yapısı ile ilgili neler
söyleyebilirsiniz?
2. İlkel toplumların ve tarım toplumlarının genel özelliklerini söyleyiniz.

22