Page 13 - Sosyoloji 1 | 1.Ünite

Sosyolojiye Giriş, Sosyolojinin Alanı, Yöntem ve Teknikleri 1. ÜNİTE

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyup görseli inceleyerek soruları cevaplayınız.
MAYALAR
Maya uygarlığı, MS 300 ile 800 yılları arasında
gelişmiştir. Mayalar, taştan yapıların çevrelediği karma-
şık dinsel merkezler inşa etmişlerdir. Dinsel merkezler,
üzerinde tapınağın yer aldığı büyük piramitler biçimin-
de inşa edilmişlerdir (Görsel 1.18). Piramitlerin en
büyüğü olan Tikal’de merkezin çevresindeki kent,
yaklaşık 400 000 kişiyi barındırmaktaydı. Bu yapı,
Maya Devleti’nin temel yönetim merkezi (başkenti) idi.
Maya toplumu, soylu bir savaşçı rahip sınıfı tarafından
yönetiliyordu. Bu rahipler, toplumdaki en yüksek dinsel
mevkiyi temsil etmelerinin yanı sıra çevredeki gruplarla
sürekli savaş içinde olan askerî lider konumundaydılar.
Nüfusun büyük bölümü, ürettiklerinin belirli bir oranını
lüks içinde yaşayan soylu yöneticilere vermekle yüküm-
lü olan köylü çiftçilerden oluşuyordu. Maya uygarlığı-
nın neden çöktüğü kesin olarak bilinmemektedir ancak
büyük olasılıkla komşu kabileler tarafından yıkıldığı
düşünülmektedir.
Görsel 1.18: Maya piramitleri
(Anthony Giddens, Sosyoloji, s.56)
1. Mayaların yaşam biçimleri, dinî ve politik yapısı ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?
2. Mayaların hangi toplum tipine örnek oluşturduğunu belirtiniz.

Okuma Parçası

Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
İMPARATORLUKLAR VE FEODAL
TOPLUMLAR
MÖ 6000’li yıllardan başlayarak daha önceki toplum Yazının kullanımı ile bilim ve sanatta gelişmelerin söz
türlerine karşıt özellikleri olan daha büyük toplumların konusu olması, bunların genellikle uygarlıklar olarak
ortaya çıktıklarına ilişkin kanıtlar bulunmaktadır. Bu adlandırılmalarına yol açmaktadır. Ancak bunlar diğer
toplumlar, kentlerin ortaya çıkışına dayanan ve oldukça toplum biçimlerine kıyasla daha örgütlü bir hükümet
belirgin servet ve güç eşitsizlikleri sergileyen kralların ya biçimini ortaya çıkardıklarından bu toplumları anlatmak
da imparatorların yönetimi altındadır. için sıklıkla geleneksel devletler terimi kullanılır.
Geleneksel devletlerin çoğunluğu aynı zamanda impara-
torluklar biçimindedir. İmparatorluklar, fetihler yaparak
ve başka insanları yönetimleri altına alarak geniş sınırlara
ulaşır. İmparatorluklar farklı toplumsal yapıların merkezî
bir otorite etrafında birleşmesiyle doğmuştur. Önceki
toplum biçimlerine kıyasla imparatorluklar aile, din,
ekonomi ve politika yapılarında köklü değişimleri
beraberinde getirmiştir. Feodalizm ya da derebeylik ise
başta Ortaçağ Avrupası olmak üzere tarihin birçok
evresinde rastlanan toplumsal, siyasal ve ekonomik örgüt-
TARIM TOPLUMU ÖRNEĞİ leniş biçimidir (Görsel 1.19). Feodal toplumun siyasi
Bir örnek olarak altı köy hâlinde yaşayan Yeni Gine kabilelerinden Gururumbaları ele alacağız. Her köyde örgütlenişi, koruyan-korunan (süzeren-vassal) ilişkisine
birbirinden çitlerle ayrılan birkaç bahçe bulunmaktadır. Bu çit çekilmiş alanlar içindeki tarlalar farklı ailelere aittir. dayanan hiyerarşik bir örgütleniştir. Merkezî otorite
Erkekler ve kadınlar farklı sebze ve meyve türleri yetiştirmekten sorumlu olmakla birlikte herkes (yetişkinler ve zayıftır, yerellik görülür. Feodal ekonomi ise kendi kendi-
çocuklar) tarlada çalışır. Her ailenin birden fazla tarlası bulunur ve bu tarlalarda düzenli bir yiyecek arzını sağlayacak ne yeterlik üzerine kuruludur. Roma İmparatorluğu’nun
yıkılmasından güçlü ulusal monarşilerin ortaya çıkmasına
biçimde yılın değişik zamanlarında farklı bitkiler yetiştirirler. Gururumba kültürü, aileler arasında, topluluk içinde kadar olan sürede Avrupa’da hâkim olan örgütleniş biçimi
saygınlık sağlamak için yürütülen karmaşık bir törensel hediye sistemine sahiptir. Dolayısıyla insanların kendi feodal örgütleniştir. İlk Çağ'da Roma’dan yönetilen top-
günlük yaşamlarını sürdürmek için tahıl yetiştirdikleri tarlalarının yanında “saygınlık” tahıllarını yetiştirdikleri başka raklarda Cermen istilaları ile Roma Dönemi’nin merkezi-
tarlaları da vardır. “Saygınlık” tahılları, olağan gereksinimleri karşılayacak tahıllardan daha özenli yetiştirilir. Guru- yetçi siyasi düzeni bozulmuş ve sayısız irili ufaklı feodal
rumbalar arasında avcı ve toplayıcı kültürlere kıyasla daha fazla eşitsizlik vardır. Şefler ve kabile önderleri öncelikli beylik ortaya çıkmıştır. Ticaretin tekrar canlanması ile
bir rol oynarlar. İnsanların sahip oldukları maddi varlıklar arasında da önemli farklılıklar vardır. temelleri sarsılan feodalizmin son kalıntıları Sanayi Dev-
(Anthony Giddens, Sosyoloji, s.53-54) Görsel 1.19: Ortaçağ Avrupası’nda feodalizm yaygın olarak görülen rimi ile tamamen yok olmuştur.
siyasal ve ekonomik bir yönetim biçimidir. (Anthony Giddens, Sosyoloji, s. 72-73)
1. İmparatorlukların aile, din, ekonomik ve politik yapıları ile ilgili düşüncelerinizi paylaşınız.
2. İmparatorluk ile feodalite arasındaki farklar nelerdir? Belirtiniz.

23
000