Page 14 - Tarih-10 | 6.Ünite

6. ÜNİTE

Osmanlı Devleti’nde ilk siyasetname Şeyhoğlu Mustafa tarafın-
dan kaleme alınan “Kenzü’l-Küberâ” ve “Mehekkül Ulemâ”dır.
Sultan II. Murad’ın oğluna nasihatı “Nasıhat-ı Sultan Murad” pa-
dişahlar tarafından yazılan nasihatname geleneğine ait önemli
örneklerden biridir.

II. Murad’ın Nasihati
II. Murad, oğluna “Ey oğul! Herhangi bir şeyin devamlı olarak
kaba kuvvet, kılıç, kahramanlık ve ezici güç zoruyla meydana
gelmesiyle akıl, tedbir, sabır, ileri görüşlülük, imtihan ve yo-
rucu tecrübeler sonucu dilediğimiz şekilde meydana gelmesi
arasında büyük farklılıklar vardır” (...) “Ey oğul! Bir an bile
olsa sakın adaleti elinden bırakma. Çünkü Yüce Allah âdildir.
Bir bakıma, sen O’nun yeryüzündeki temsilcisisin (...) O, sana
kendi arzusuyla bazı üstünlükler vermiş ve kullarının başına
geçirmiştir” (…) “Padişahlar, elinde terazi tutmuş bir kimseye
benzerler. Sen padişah olunca teraziyi doğru tutmanı isterim.
O zaman Yüce Allah da senin iyiliğini arzular.” şeklinde öğüt-
YORUMLAYALIM
lerde bulunmuştur (Yazıcı, 2008, s.6-8’den düzenlemiştir).

“Sultan elinde terazi tutan kimseye benzer.” ifadesi hangi anlama
gelmektedir?

Osmanlı siyasetname geleneğine göre padişahta bulunması ge-
reken vasıflardan bazıları şunlardır: Her konuda adil olmalıdır.
İnsaflı, olgun, dürüst olmalı ayrıca yalan ve iftiradan sakınmalıdır.
Vefakâr olmalı, verdiği sözü yerine getirmelidir. İffet, hikmet sahibi
ve cesur olmalıdır. Yönetici ve diğer kadroları seçerken liyakati
gözetmeli, tayin, terfi ve görevden alımlarda çok dikkatli davran-
malıdır. Divan üyeleri, tecrübeli devlet adamları, din adamları,
ilim adamları ve askerlerle fikir
alışverişinde bulunmalıdır (Gör-
sel 6.14). Verilen emirden sonra
işin yapılıp yapılmadığını takip
etmelidir. Devlet memurlarından
ve halkın durumundan haberdar
olmak için casuslar atamalıdır.
Halkı aydınlatmak için gönde-
rilen vaizlerin hurafelerle halkı
kandırmamasına dikkat etmelidir.
Halkın malını, ırzını korumalı ve
vergiyi zamanında adilce alma-
lıdır. Akrabaları ve adamları hal-
ka zulmetmemelidir. Kendisine
Görsel 6.14 emanet edilen devlet hazinesini boş yere harcamamalıdır. İhtiyaç
Padişahın devlet adamlarıyla
görüşmesi (Temsilî) yokken cami ve medrese inşa etmemeli, özellikle yolların bakımı,
tamiri ve emniyetine dikkat etmelidir. Kendine sığınan yabancılara
devletin şerefi için uygun işler vermelidir. Halka kendini sevdirmeli,
halkı sevmeli, askeri korumalıdır. Dinlenme ve eğlenceden ölçüler
içinde geri kalmamalıdır.

178