Page 8 - Tarih 11 | 6.Ünite

6. ÜNİTE

6.2. MODERNLEŞMEYLE YAŞANAN DEĞİŞİM

XVIII. yüzyılda kitlesel üretimin et-
kisi ile ekonomik kazanç sağlayan
bireyler birçok ürünü piyasadan te-
min etmeye başladılar. İnsanlar ge-
lirleri ile yalnızca ihtiyacı olan şey-
leri değil arzularına hitap eden lüks
ürünleri de talep eder hâle geldiler.
Tüketim, üretim ile olan ilişkisi, po-
litik ve romantik akımın etkisi ile üst
sınıflardan orta ve alt sınıfa doğru
yayılmaya başladı. Bu süreç, moda
ve kültürel değerler için de geçerli
bir olguydu.

Görsel 6.3: İngiltere ve İrlanda teneke üreticileri. Bilinen en eski reklam Seri üretim, malların seri biçim-
de tüketilmesini de zorunlu kıldı. Bu da küresel ekonomiye yön veren güçleri, kitleleri tüketime
yönlendirme çabasına sürükledi. Böylece kapitalist ekonominin ve şartların zorlamasıyla küresel
sistemde reklamcılık, halkla ilişkiler ve pazarlama faaliyetleri büyük önem kazanmaya başladı.
Sürekli ve süratli tüketim yapması istenilen kalabalıklar, iletişim araçlarıyla tüketime yönlen-
dirildi (Görsel 6.3).

Sanayi İnkılabı ile birlikte ekonomik, siyasi ve kültürel alanlarda da birtakım yenilikler ve deği-
şiklikler meydana geldi. Kırsal kesimde ve şehirlerde insan hayatı değişmeye başladı. Nüfusun
artması, teknolojik gelişmelerin yaşanması şehirleşme hareketlerine hız ve yaygınlık kazandı-
rırken büyük metropollerin ortaya çıkmasına da zemin hazırladı.
Sanayi İnkılabı’ndan sonra kentleşme ailenin biçimsel olarak küçülmesine, akrabalık ilişki-
lerinin göreceli olarak zayıflamasına neden oldu. Kentleşme, sanayileşme ve modernleşme,
sosyal değişimi artırarak sosyal tabakalaşmayı yeniden şekillendirdi. Orta sınıfın meydana gel-
mesine neden oldu. Bu değişim bir dizi kültürel farklılaşmayı ve yeni kültürel davranış kalıpla-
rının kabulünü kolaylaştırdı. Sanayileşme hareketiyle birlikte şehirleşme süreci yeni aşamaları
ortaya çıkardı. Bu gelişmeler, Avrupa ülkelerinde dinin devlet ve toplum hayatında etkisinin
azalmasına ve bireyselliğin artmasına neden oldu.

BİLGİ NOTU

Kentleşme, bir toplumsal süreç olarak dar bir alanda yerleşen büyük bir nüfus birikimini,
yeni bir fiziksel ve sosyal yapılaşmayı, karmaşık bir ilişkiler ağınının gelmesini sağladı. İş
dallarının farklılaşması ve birlikten bireyselliğe geçiş, kendine özgü kültürel sistemin mey-
dana geldiğini ifade eder.

Nasır, 2002, ss. 2-3'ten düzenlenmiştir.

Fransız İhtilali, Sanayi İnkılabı, kapitülasyonlar gibi dış etkenlerin yanı sıra iç etkenlerin zor-
lamasıyla Osmanlı Devleti de kendisini değiştirme ihtiyacı duydu. Osmanlı Devleti, yüzyıllarca
Doğu medeniyetinin en büyük temsilcisi olmasına rağmen Tanzimat Fermanı’nın ilanından
sonra Avrupa medeniyetine yaklaştı.
XIX. yüzyılda başta İstanbul olmak üzere büyük şehirler yabancı sermayenin etkisini hissetti.
Avrupalı devletlerin açtığı bankalar yeni iş imkanlarını da beraberinde getirdi. Zamanla ül-
kede iş hanları çoğaldı, ulaşım ağı gelişti, fabrikaların, hastanelerin ve kışlaların sayısı arttı.

202