Page 22 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 7.Ünite

TOPLUMSAL DEVRİM ÇAĞINDA DÜNYA VE TÜRKİYE

6. 1961 Anayasası’nda Türkiye Cumhuriyeti’nin niteliğini tanımlanırken kul-
lanılan “insan haklarına dayalı” ifadesinin yerine 1982 Anayasası’nda “in-
san haklarına saygılı” ifadesi kullanılmıştır.
7. 1982 Anayasası, 1961 Anayasası’na göre daha ayrıntılı maddeler içermek-
tedir ve hükümler detaylandırılmıştır.

Sıra Sizde
1961 ve 1982 Anayasalarını temel hak ve özgürlükler bakımın-
dan karşılaştırınız.

7. 3. 3. Göçler ve Sosyal Hayat

Türkiye’de 1960 sonrasında sosyal hayattaki değişiminin en başta gelen un-
suru yaşanan iç göçlerdi. Daha çok, köyden kente doğru yaşanan bu göçler,
hem kent hayatını hem de köy hayatını derinden etkiledi.
1950’lerde Türkiye’de yaşanan bu göçler daha çok ekonomik ve beşerî bir
zeminde gelişti. İç göçlerin yaşanmasına etki eden başlıca unsurlar şunlardı:

1. Hızlı nüfus artışı,

2. Köylerde toprakların kalabalıklaşan nüfusa yetmemesi,

3. Modern tarım yöntemlerinin gelişmesiyle köylerde iş gücüne duyulan ih-
tiyacın azalması,

Görsel 7.18: Gecekondulaşma 4. Köylerde yaşayanların kentlerdeki gelişmiş eğitim, sağlık ve kamu hizmet-
lerinden yararlanmak istemesi,

5. Gelişen ulaşım ağının, köy nüfusunun kentlere hareketini kolaylaştırması.

Bu şartlar altında kalabalıklaşan köy nüfusu, değişik amaç ve beklentilerle
kırsaldan kente doğru göç etti. Bu göçün yaşandığı alanlarda bazı ekonomik
ve sosyal sorunlar ortaya çıktı. Göç veren yerlerde tarım alanları boş kaldı,
tarımsal üretim azaldı, hayvancılık geri kaldı. Göç alan yerlerde, özellikle de
İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük kentlerde normalin üstündeki nüfus artışı
çeşitli sorunlara yol açtı. Bu sorunların başında çevre kirliliği, gecekondu-
laşma ve çarpık kentleşme, eğitim, sağlık ve altyapı hizmetlerinin yetersiz
kalması ve suç oranının artması geliyordu (Görsel 7.18).

Köy ve kent nüfusları arasındaki dengesizlik, siyasi ve kültürel hayata da
Bilgi Notu yansıdı. Özellikle gecekondu mahallelerinde altyapı sorunları ve ekonomik
68 Kuşağı: imkânsızlıklar içinde yaşayan genç nüfusta oluşan sosyal gerilim, dünyadaki
1968, dünya gençliğinin demokra- gençlik hareketleri ile birleşince 1960’lı yıllarda Türkiye’de aşırı uç politik
si adına başkaldırı yılıydı. Gençlik eğilimler ortaya çıktı. 68 kuşağı olarak adlandırılan gençlik hareketleri bu
hareketleri, Batı Avrupa’yı, Kuzey durumun en somut örneğidir.
Amerikayı, Orta Doğu’yu, bazı
Asya ülkelerini ve hatta Doğu Blo- Kent nüfusunun artmasıyla doğru orantılı olarak işçi sayısının artması da
ku ülkesi olan Çekoslovakya’yı sendikal faaliyetlerin yoğunlaşmasını beraberinde getirdi. Yaşanan siyasal
etkiledi. Dünya ölçeğindeki bu ha- gelişmeler kültür ve sanat faaliyetlerine de yansıdı. Özellikle 1960’lı yıllar-
reketlilik Türkiye’de daha önceki
yıllarda başlamış olan gençlik ha- dan itibaren edebiyatta toplumculuk yaklaşımı etkisini gösterdi. 1970’lerden
reketlerine ivme kazandırdı. Özel- itibaren toplumdaki politikleşmenin hızlanması, çarpık kentleşmenin meyda-
likle üniversite gençliğinin eylemle- na çıkardığı sorunlar ve işsizliğe bağlı dış göç, edebiyatın başlıca konularını
ri hızla tırmanışa geçti. oluşturdu. Türk sineması da toplumsal sorunlara ağırlık vererek gelişti. Türk

Türkiye Kıbrıs Barış Harekâtını başlattı. İkinci Kıbrıs Barış Harekâtı başladı.

1974 1974
216