Page 12 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 | 6.Ünite

6 ÜNİTE

(…)
Hayatı anlamadan geçip gidiyoruz. Olgunlaşmak kalbin daha hassas, kanın daha sıcak, zekânın daha
işlek, ruhun daha huzurlu olması demek. İçlerinde böyle bir canlılık, böyle bir hayat coşkunluğu du-
yanlar dünyanın biricik hâkimleridir. Bütün diğer hükümdarlıklar bu saltanatın maddîleşmesi, fakir-
leşmesidir: Bir nevi tiyatro krallığı. Gerçek hükümdarlar ebediyen hükümrandırlar. Hazineleri yağma
edildikçe zenginleşirler.
Meclisten tahıl için kanunlar geçirdiniz. Şimdi başka bir tahıl söz konusu. Daha nefis, daha besleyici
bir ekmek sağlayacak, bir tahıl: susam. Bu susam, kapıları açan büyü. Harami mağaralarının kapılarını
değil, hükümdar hazinelerinin kapılarını: kitap.
Cemil MERİÇ, Bu Ülke

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI
avam : Halk. hüküm : Yargı, egemenlik, hâkimiyet.
cazip : İlgi uyandıran, çekici, elverişli. istiare : Bir benzetmede benzeyen veya
ceht : Çaba, çabalama. benzetilenden biriyle yapılan edebî
sanat.
giz : Sır.
mükâfat : Ödül.
hâlet : Durum.
teslimiyet : Teslim olma, boyun eğme.
hamle : İleri atılma, atılım.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin Cumhuriyet Dönemi yazarlarından Cemil Meriç’in yazdığı bir deneme örne-
ğidir. Bu metinde Cemil Meriç, kitaplardaki düşünceleri sise benzetmiş; yazarların, düşüncelerini
ne kadar gizlerse bu düşüncelerin o kadar değerli olacağını vurgulamıştır. Yazar, düşüncelerini ifade
ederken yaşadığı dönemin dil ve anlatım özelliklerini metne yansıtmıştır. Metinde geçen “Karanlık
kelimeler vardır, arılar gibi vızıldayan kelimeler. Taşıdıkları hiçbir düşünce yoktur, kimse tarafından
anlaşılmazlar. Ama yine de herkesin ağzındadırlar.” gibi cümleler bu özelliğin yansımaları olarak de-
ğerlendirilebilir.
Deneme türünde yazar; kendine özgü duygu ve düşünceleri, bireyi veya toplumu ilgilendiren ko-
nulara bakış açısındaki çeşitliliği, samimi ve etkili bir dil kullanarak okuyucuya aktarır. Cemil Me-
riç de herkesi ilgilendirebilecek bir konuyla ilgili birikimlerini okuyucuya aktarmasıyla, kullandığı
soru-cevap yöntemiyle, içten ve samimi anlatımıyla deneme türünün özelliklerini bu metinde yan-
sıtmıştır.
Cumhuriyet Dönemi 1960 sonrasında Cemil Meriç (Mağaradakiler), Adalet Ağaoğlu (Başka Karşı-
laşmalar), Nihad Sami Banarlı (Türkçe’nin Sırları), Beşir Ayvazoğlu (Şehir Fotoğrafları) deneme tü-
ründe ki eser veren sanatçılardandır.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Okuduğunuz metinde yazar düşüncelerini hangi açıdan altın madenine benzetmektedir?
2. Metinde geçen “Derin bir düşünceyi anlamak, o düşünceyi kavradığımız anda derin bir düşünce-
ye sahip olmaktır. Kendi içine, kendi kalbine inmektir.” sözünden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
3. Okuduğunuz metinde deneme türünün hangi özellikleri görülmektedir?
4. Metnin konusu, anlatıcının bakış açısını nasıl etkilemiştir? Açıklayınız.

5. Okuduğunuz metinden yazarın üslup özellikleri hakkında çıkarımlarda bulununuz.

248