Page 27 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 4.Ünite

Türklerde Ekonomi

Osmanlı Devleti’nde Para politikası

Osmanlı ekonomik sisteminde yaşanan olumsuz-
luklar, yetkilileri para ayarında oynamaya (tağşiş) mec-
bur bırakmıştır. Akçe içindeki gümüş miktarı neredeyse
yarı yarıya azaltılarak %90 civarında bir devalüasyon
gerçekleştirilmiştir. Akçe giderek değerini kaybedince
1623’te para adında yeni bir sikke kestirilmiştir.
XVII. yüzyılda tağşiş uygulamasından sonra ma-
aşları yeni paralarla ödenen ve satın alma gücü azalan
Yeniçeriler ayaklanmaya başlamıştır.
XVIII. yüzyıl başlarında akçe temel para ölçü birimi
olma özelliğini yitirmiş ve ekonomideki yerini kaybet-
miştir. 1760’lardan sonra savaş ve ordu masraflarının
artması üzerine mali bunalım sürekli artış göstermiştir.
Devlet bir yandan sarraflardan borç para alırken
diğer taraftan paranın değeri düşmeye devam etmiştir.
Dünya ekonomisiyle ilişkilerin arttığı yeni dönemde,
ilk defa kaime denilen kâğıt paralar basılmıştır (Gör-
sel 4.21). Kaime fazla miktarda basılınca bunların
da değeri düşmüş, daha sonra da kaimeler piyasadan
çekilmiştir. 1844’te tashih-i ayar ismiyle yeni madenî
para düzenlemesi yapılmış, bu düzenlemeden sonra bir Görsel 4.21
gram saf gümüşü bulunan birime kuruş, yirmi kuruş II. Abdülhamid dönemine ait yüz kuruşluk kaime
değerindeki gümüş paraya mecidiye ve yüz gümüş ku-
ruş değerindeki altına lira adı verilmiştir.
Bu yüzyılda devlet kendi parasına sahip çıkıp onu koruyamadığı için devletin ekonomi üze-
rindeki denetimi de azalmıştır. Bunun üzerine Osmanlı piyasalarında bütünüyle yabancı paralar
dolaşmaya başlamış ve bu durum siyasi açıdan olumsuz bir görüntüye sebep olmuştur.

SIRA SİZDE

Osmanlı Ekonomisi Çözülme Sürecinde
“Osmanlı’nın sayısı o kadar fazla olan ve yalnız mahallî tüketimi karşılamakla kal-
mayıp bütün Doğu’ya ve Avrupa’nın birçok yerlerine ihracat yapan imâlathaneleri, şimdi
ya hiç mevcut değil ya da tam bir çöküntü içindedir. Gerçi önceki asırlardan devreden sa-
nayinin belli bazı kalıntıları vardır. Kunduracılık, terzilik ve fırıncılık gibi bazı dallar hariç
tutulursa geri kalan sanayi faaliyetleri Osmanlı ekonomisinde önemli yer tutmamakta,
Avrupa’nın sanayi kapitalizmi Osmanlı ekonomisine giderek artan bir şekilde nüfuz et-
mektedir.
Osmanlı’nın hükûmet merkezi ile çevresi dokumacı, kalaycı ve bakırcı gibi el ile ya-
pılan işlerle geçinen insanlarla doludur.
Ayfer Özçelik, Osmanlı Devleti’nin Çöküşünde Ekonomik-Politik Baskılar s. 25-26

Yukarıda anlatılanları da göz önünde bulundurarak, Osmanlı ekonomisinin niçin
zor duruma düştüğü hakkındaki düşüncelerinizi yazınız.

.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................

155