Page 33 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 5.Ünite

Türklerde Eğitim Ve Bilim

Cumhuriyet Dönemi’nde Bilim

Cumhuriyet Dönemi’ndeki bilimsel çalışmalar daha çok astronomi, matematik ve fizik alan-
larında yapılmıştır. Astronomi çalışmalarında Fatin Gökmen (1877-1955) dikkat çeken isim-
lerdendir. Kandilli Gözlemevi’nin kurucusu ve ilk müdürü olan Fatin Gökmen, 1911 yılında
Kandilli Gözlemevi’nde ramazanın başlangıcının belirlenmesi konusundaki çalışmaları ile dikkat
çekmiştir. 1936 yılında Türk Takvimi adlı eserinin yanında, Eski Hitay Takvimi ve Eski Türk-
lerde Heyet ve Takvim gibi eserler yazmıştır. Ayrıca Astronomi ile ilgili çeşitli eserler de kaleme
almıştır.
Bu dönemde matematik alanındaki çalışmaları ile öne çıkan Cahit Arf (1910-1997), cebir-
sel denklemler üzerinde yoğunlaşırken özel hâller problemini çözmüştür. Hasse Arf Teoremi ile
sadece Türkiye’de değil dünyada da tanınmış olan Cahit Arf, sentetik geometri problemlerinin
cetvel ve pergelle çözülebilirliği konusunda çalışmalar yapmıştır. Cahit Arf’ın uzaydaki düzlem
eğrileri ile ilgili çalışmaları da vardır. Cumhuriyet Dönemi bilim insan-
ları arasında yer alan Behram Kurşunoğlu, nükleer fizik üzerinde yo-
ğun çalışmalar yapmış ve atom fiziği üzerine çeşitli makaleler yazmıştır.
Orhan Asım Barut (1926-1994) (Görsel 5.41) ise matematik, kuramsal
fizik, yüksek enerji fiziği ve parçacık fiziği konularındaki çalışmalarıyla
tanınmış, protonla ilgili olarak maddenin yapısını, elektron ve nötronlar
arasındaki elektromanyetik etkileşimi bağlayan Basit Madde Modelini ge-
liştirmiştir.
Fizik konusunda atomların çekirdeğindeki parçacıkların etkileşimi;
nötron, proton ve mezon gibi parçacıkların davranışlarını inceleyen Feza
Gürsey (1921-1992), bu çalışmasıyla “Linear Olmayan Sigma Modelleri”
adı verilen ikili simetri görüşünü geliştirmiştir. Görsel 5.41
Cumhuriyet Dönemi’nde kimya alanında yaşanan gelişmelere, İstan- Orhan Asım Barut
bul Üniversitesi’ne bağlı Kimya Enstitüsü öncülük etmiştir. Bu dönemde kimya alanında çalışma
yapanlar arasında; Sedat Bey, Mehmet Arif Bey ve Ali Rıza Bey gibi bilim insanları da vardır.
Cumhuriyet Dönemi’nde tıp konusunda da önemli gelişmeler olmuştur. Bu konuda çalış-
malar yapan önemli bilim insanlarından bazıları şunlardır. Deri
hastalıkları üzerinde çalışmalar yapan Prof. Dr. Hulusi Behçet
(1889-1948), kendi adıyla anılan Behçet Hastalığı’nı keşfetmiş-
tir. Prof. Dr. Akil Muhtar Özden, Santonin Testi’yle Avrupa tıp
literatürüne geçmiştir. Yine Prof. Dr. Mazhar Osman psikiyatri
konusunda kendi ekolünü oluşturmuştur.
Tarih Bilimi’nde ise, daha çok Osmanlı Devleti ile ilgili ça-
lışmalarıyla tanınmış olan ve 25’ten fazla kitap, 300’den fazla
makale ile ömrünü tarih araştırmalarına vakfeden Halil İnalcık
Görsel 5.42: Halil İnalcık (1916-2016) (Görsel 5.42) ön plana çıkmıştır.

SIRA SİZDE
Cumhuriyet Dönemi bilim insanlarının yaptıkları çalışmaları, adlarının karşısın-
da bulunan alanlara yazınız.

Fatin Gökmen ....................................................................................................................................................................

Hulusi Behçet ....................................................................................................................................................................

Orhan Asım Barut ....................................................................................................................................................................

Cahit Arf ....................................................................................................................................................................

197