Page 28 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 5.Ünite

5. Ünite

II. Abdülhamit Dönemi’nde Eğitim

II. Abdülhamit Dönemi’nde Maarif-i Umumiye Nezareti, Eğitim Bakanlığı olarak yeniden
düzenlenmiştir. Bu dönemde eğitime önem verilmiş; Arapça, Fransızca ve fen alanlarında dersler
veren özel okullarla birlikte, il ve ilçelere yeni rüştiye ve idadîler açılmıştır. Meslek okulları ve
yüksek okulların da sayısı artırılarak eğitim yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır.
Türk demokrasi tarihinin ilk anayasası olan Kanun-i Esasi, II. Abdülhamit’in tahta çıkma-
sıyla birlikte ilan edilmiş ve bu anayasada eğitimin her vatandaşın hakkı olduğu ifade edilerek
ilköğretim anayasa ile zorunlu hâle getirilmiştir.
Günümüzde öğretim basamaklarına göre belirlenmiş olan eğitim teşkilatının temeli, II. Ab-
dülhamit Dönemi’nde yapılan eğitimin modernleştirilmesi çalışmaları ile birlikte atılmıştır. Eği-
tim teşkilatı içerisinde istatistik kaleminin kurulması ve çalışmaların sayısal verilere dayalı ola-
rak devam etmesi, bu dönemde eğitim açısından yaşanan önemli gelişmelerdir.
Bu dönemde yaşanan en
önemli eğitim reformu yükseköğ-
retim alanında gerçekleşmiştir.
Mülkiye ve harbiye mektepleri
genişletilmiş, okul çeşitliliği açı-
sından bir zenginlik yaşanmıştır.
Kız idadîsi ve engelliler için ilk
kez eğitim başlatılmıştır (Görsel
5.35).
Bu dönemde okul ve sınıf
ortamının yeniden düzenlenme-
si sağlanmış, yeni ders araç ve
gereçleri kullanılmaya başlamış,
genel ve özel yeni öğretim yön- Görsel 5.35
temleri denenmiştir. Bütün bu Engelli okulu öğrencileri işaret diliyle “Padişahım çok yaşa!” yazarken çekilmiş fotoğraf
yapılanların yanında, meslek
okullarına ayrı bir önem verilmiş, kız okulları açılmış, askerî okullar da yeniden düzenlenmiştir.
Bu dönem okullaşma oranı açısından zirveye çıkılan bir dönem olmuştur.
İlk kez açılan veya geliştirilen modern eğitim kurumlarından; Mülkiye Mektebi, Hukuk Mek-
tebi, Sanayi-i Nefise Mektebi, Gülhane Tababet Tatbikatı Mektebi (Görsel 5.36) gibi eğitim ku-
rumları, isimleri değişse de günümüzde varlıklarını devam ettirmiştir. Bunların yanında; baytar
(veteriner) mektebi, polis ve gümrük okulları da günümüze kadar ulaşan eğitim kurumları ara-
sında yer almıştır.

Görsel 5.36: Gülhane Tababet Tatbikatı Mektebi (İstanbul)

İslam dünyasının gerçek anlamda ilk modern üniversitesi olan İstanbul Üniversitesi ve Tür-
kiye’deki üniversitelerin temelini teşkil eden Dârülfünûn, bu dönemin en seçkin eğitim kurum-
ları arasında yer almıştır.

192