Page 25 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 5.Ünite

Türklerde Eğitim Ve Bilim

Osmanlı Devleti’nde ve Avrupa’da Örnek Bilimsel Çalışmalar

Görsel 5.29: Ali Kuşçu Görsel 5.30: Tycho Brahe Görsel 5.31: Kepler
(Temsilî)
Ali Kuşçu Tycho Brahe (Tiyko Birahe) Kepler
(?-1474) (1546-1601) (1571-1630)

Timur Devleti Dönemi’nde Danimarka’da bulunan Sca- Tycho Brahe’nin asistanıdır.
Semerkant’ta yetişmiştir. Türk nia’da (Sıkonya) doğdu. Erken Başlangıçta Mars’ın yörün-
astronom ve matematikçisidir. yaşlarda simya ve astronomi- gesi üzerine çalışmalar yaptı.
Astronomi konusunda yazmış ye merak salan Tycho Brahe, Mars’ın yörüngesinin elips
olduğu eseri Semerkant’ta Avrupa’nın en iyi gözlem evi şeklinde olduğunu ispatladı.
Uluğ Bey Rasathanesi’nin açıl- olan Uraniborg’u kurdu. Aygıt Her gezegenin yörüngesinin
masına vesile olmuştur. Fatih kullanmadan yaptığı gözlem- Güneş odak alındığında elips
Sultan Mehmet, Ali Kuşçu’yu lerle yıldız ve gezegen ko- olduğu üzerinde çalışmalar
İstanbul’a bizzat davet etmiş numlarını anlatan bir katalog yaptı. Bu konuda Kepler Yasa-
ve ondan İstanbul’da astrono- hazırladı. Yıldızlar ve gezegen- ları’nı oluşturdu. 1618 yılında
mi çalışmaları yapmasını iste- lerin aydan uzakta olduğunu baş yapıtı olan Dünyanın
miştir. Ali Kuşçu, İstanbul’da gösteren çalışmalar yaptı. Uyumu adlı beş ciltlik eserini
bir rasat kuyusu ile bir güneş Yaptığı aletlerin kullanımını yayımladı.
saati yapmış ve birçok öğrenci anlattığı bir eseri vardır.
yetiştirmiştir. Gök cisimlerinin
dünyaya uzaklığını anlatan
er-Risâletü’l-fethiyye adlı
eserinin yanında birçok eser
daha kaleme almıştır.

Yukarıdaki metinler dikkatle incelenirse, XV. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde astronomi ve
matematik gibi alanlarda bilimsel çalışmalar yapıldığı görülür. Osmanlı Devleti’nde bilimsel ça-
lışmalar devlet adamları tarafından desteklenmiş, bilim insanlarına büyük hürmet gösterilmiş-
tir. Osmanlı Devleti’nde padişahların desteği ve vakıfların da yardımıyla bilimsel çalışmalar
uzun bir süre devam etmiştir.
Skolastik düşüncenin hâkim olduğu Orta Çağ Avrupa’sında ise kilise bilim alanındaki ça-
lışmaları hep engellemeye çalışmıştır. Yeni Çağ’ın başlarında bile Copernicus (Kopernik), (1473-
1543) Dünya’nın ve diğer gezegenlerin Güneş etrafında döndüklerini anlatan teorisini ömrü-
nün sonlarına doğru yayınlayabilmiştir. Galileo Galilei (Galileu Galiley) (1564-1642) ise kiliseden
farklı görüşler savunduğu için önce ölüme mahkum edilmiş, sonradan bu ceza ev hapsine çev-
rilmiştir.
Avrupa’da astronomi gibi bilimsel alanlardaki çalışmalar, Rönesans ve Reform hareketleri
ile düşünce, bilim ve siyaset anlayışlarının değişmesinden sonra hız kazanmıştır.

189