Page 36 - Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenciler

ORTAÖĞRETİM KADEMESİNDE KAYNAŞTIRMA/BÜTÜNLEŞTİRME YOLUYLA EĞİTİM UYGULAMALARI

Zihinsel yetersizlikten etkilenen bireyler, birkaç dakika önce öğretmenlerinden aldıkları talimatları ha-
tırlamakta güçlük çekerler. Sözlü talimatları dinleme ve takip etme konusunda da zorlanırlar. Bu durum, tali-
matları unutma ve beklenen görevleri tam olarak veya doğru bir şekilde yerine getirememe sonucunu doğurur,
bu da bireyin özgüveninin düşmesine neden olur (Akoğlu, 2017). Bu tür sorunları önlemek için, öğretmenlerin
zihinsel engelli öğrencilere yönergeler verirken, bireyin özel ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak, karmaşık
yerine basit ve açık yönergeler kullanmaları önemlidir. Ayrıca, öğretmenlerin öğrencilerin daha önce öğren-
dikleri bilgileri sık sık tekrar ettirmeleri, bu bilgilerin uzun süreli hafızada kalmasına yardımcı olacaktır. Zihinsel
yetersizliği olan bireylerin hafızasını güçlendirmek için görseller, tablolar ve şekiller gibi anımsatıcı araçlar da
kullanılabilir.
Bilişsel özellikler, zihinsel yetersizliği olan bireylerde genellikle şu şekillerde görülür:

Dikkat sürelerinin kısa olması, kolayca dikkatlerinin dağılması ve bir işe
veya göreve dikkatlerini odaklayıp sürdürmede zorluk yaşamak.

Motivasyonları genellikle düşüktür.

Hem kısa süreli bellek hem de uzun süreli belleğin görevini yerine
getirmesinde sınırlılıklar yaşamak.

Edindikleri beceri ve bilgileri farklı ortamlara, farklı kişilere,
araç-gereçlere genellemede zorluk yaşamak.

Kendisine yönerge verildiği zaman bu yönergeleri hatırlamada zorluk
yaşamak.

Sosyal ve Duygusal Gelişim Özellikleri
Zihinsel yetersizliği olan bireyler, sosyal becerilerde çeşitli zorluklar yaşamaktadırlar. Bu becerilerdeki
eksiklikler, onların tipik gelişim gösteren akranları ile etkileşim kurma fırsatlarını sınırlar (Avcıoğlu, 2012). Ço-
ğunlukla bu bireyler yalnız, içe kapanık ve utangaç olarak tanımlanabilirler. Sosyal ilişkileri başlatma ve devam
ettirme gibi etkileşim becerilerinde ve bu becerilere bağlı davranışlarda gelişim göstermekte zorlanırlar (Or-
han, 2010). Ayrıca, karşılaştıkları sosyal problemleri çözmede güçlük çekerler.
Zihinsel yetersizliği olan bireyler, sosyal ortamlarda uygun davranış sergileme ve sosyal kuralları öğren-
me konusunda zorlanmaktadırlar. Bu zorluklar, onların sosyal olarak kabul görme durumlarını olumsuz yönde
etkilemektedir (Çıkılı, 2014). Özellikle okul çağındaki zihinsel yetersizliği olan bireyler için akranlarının kabulü
büyük önem taşımakta ve bu kabul edilme sürecinde yaşanan güçlükler, akranları tarafından dışlanmaları-
na neden olabilmektedir (Salend, 1998). Ayrıca, bireysel farklılıklar nedeniyle akranları tarafından reddedilen
bu bireyler, arkadaşlık ilişkileri kurma konusunda güçlük çekerler. Bu reddedilme, onlara karşı arkadaşlarının
olumsuz tutumlarına karşı kızgınlık hissetmelerine ve kendilerine karşı olumsuz duygular beslemelerine yol aça-
bilir (Sucuoğlu ve Kargın, 2006). Zihinsel yetersizliği olan bireylerin sosyal beceri sınırlılıkları, hayat boyu süren
bireylerarası ilişkiler, akademik başarı ve mesleki alanda birçok problemlerle karşılaşmalarına sebep olmak-
tadır (Avcıoğlu, 2012). Bu problemlerin üstesinden gelmek için, bireylerin kendilerini ifade etmelerini sağlaya-
cak, aileleri ve çevreleriyle etkili iletişim kurabilmeleri için sosyal becerilerin geliştirilmesi ve uygun davranışların
desteklenmesi gerekmektedir (Gültekin ve Çubukçu, 2006). Buna ek olarak, zihinsel yetersizliği olan çocuklara,
sosyal etkileşimlerini artıracak şekilde gerekli sosyal becerilerin öğretilmesi önemlidir (Avcıoğlu, 2012).
36