Page 52 - Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenciler

ORTAÖĞRETİM KADEMESİNDE KAYNAŞTIRMA/BÜTÜNLEŞTİRME YOLUYLA EĞİTİM UYGULAMALARI

Davranışsal Özellikler
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerde görülen tekrarlayıcı ve sınırlayıcı davranışlar, ge-
nellikle "stereotipik davranışlar" olarak adlandırılır. Bu davranışlar, OSB tanısı koymada kullanılan önemli tanı
ölçütlerinden biridir (APA, 2013). Stereotipik davranışlar, motor stereotipik davranışlar ve sözel stereotipik
davranışlar olmak üzere ikiye ayrılır. Stereotipik davranışlar, tipik gelişim gösteren çocuklarda veya farklı ye-
tersizlik gruplarındaki bireylerde de görülebilir. Ancak OSB'li bireylerin sergilediği stereotipik davranışların en
belirleyici özelliği, çocuğun gelişimine uygun olmaması ve sosyal olarak kabul edilebilir sınırların dışında olma-
sıdır (Cunningham ve Schreibman, 2008).

OSB'li bireylerin sergilediği davranışlar şu şekilde sıralanabilir:

• Belirli ilgi alanlarına yoğun odaklanmak: belirli konulara aşırı ilgi duymak ve bu konular hakkında sü-
rekli konuşmak istemek,

• Rutinlere aşırı bağlı olmak: günlük rutinlerini değiştirmek istememek ve değişikliklere karşı aşırı tepki
vermek,belirli etkinlikleri her zaman aynı sırayla yapmayı istemek,alışılmışın dışında beden ve el hare-
ketleri yapmak,
• Nesnelerle sıra dışı etkileşim kurmak: nesnelerin duyusal özellikleriyle aşırı ilgilenmek, ve nesneleri
amacı dışında veya sıra dışı şekillerde kullanmak,
• Problem davranışlar göstermek,
• Uyku ve yeme sorunları yaşamak: uykuya direnmek, yemek yemeyi reddetmek veya sadece belirli yi-
yecekleri yemek gibi sorunlar yaşamak. (Birkan, 2010; Diken, 2010; Kanner, 1943; Rakap vd., 2017).

Akademik ve Bilişsel Özellikler
OSB'li bireylerin akademik beceriler edinmelerinde bilişsel düzeylerinin yanı sıra dikkat ve bellek ka-
pasiteleri de önemli rol oynar. Çünkü OSB'li bireylerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuklukları da sıklıkla
görülmektedir (Sprenger vd., 2013). Dikkat, bir etkinliğe aktif olarak katılma ve odaklanabilme becerisini ifa-
de eder. OSB'li bireyler, yaşamın ilk yıllarından itibaren dikkati sürdürme konusunda zorluklar yaşayabilirler
(Eisabbagh vd., 2013). Öğrenme sürecinde etkili olan bir diğer önemli beceri ise bellektir. Öğrenme, bilginin
uzun süreli belleğe aktarılması ve gerektiğinde geri çağrılarak kullanılmadır. Bu süreçte önemli rol oynayan
yapı ise çalışma belleğidir (Dehn, 2011). Çalışma belleği, bilgileri kısa süreli olarak tutma ve işleme becerisini
ifade eder. Yapılan araştırmalar, OSB'li bireylerde çalışma belleği ile ilgili sınırlılıklar olduğunu göstermektedir
(Chien vd., 2015; Vries vd., 2015).
Akademik başarı konusunda yapılan araştırmalar, OSB'li bireylerin okuduğunu anlama ve matematik
becerilerinde yaşıtlarına göre daha düşük performans gösterdiğini ortaya koymaktadır (Brown vd., 2013; Da-
vidson ve Weismer, 2014; Williams vd., 2008).

52