Page 25 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvarlar ve Genel İşleyişleri

• Kimyasal Depolama, Taşıma ve Kullanma Uygulamaları: Kimyasalların laboratuvara getirilmesi ve kullanıma
başlanması aşamalarında çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde gerekli önlemlerin alınarak de-
polamaya, taşımaya, işlemeye ve kullanmaya hazırlıklı olmayı sağlar.
• Acil Durum Müdahale Planı, Kazalar, Olaylar ve Döküntülerin Islah Planı: Laboratuvarda çalışan öğretmen ve
öğrencileri istenmeyen tehlikelere maruz kalmaya karşı korumak amacıyla hazırlanan acil durum kimyasal
olay yönetimi planına sahip olmak önemlidir. Yangında, bir kimyasalın yere dökülmesinde veya cam kırılma-
sıyla meydana gelen kesiklerde acil yapılması gerekenleri içerir.

Zararlı kimyasal madde ile ürünlerini üretenler, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde depolama yap-
makla yükümlüdür. Bu maddelerin kötü amaçlı veya sorumsuz kişilerin eline geçmemesi ve amaç dışında kullanıl-
maması için gerekli önlemler ilgililer tarafından alınmalıdır. Zararlı kimyasal madde ve ürünlerin konduğu depolar;
depolanan maddenin oluşturabileceği zararlar göz önüne alınarak gerekli ısı, izolasyon, yıldırımdan koruma, ha-
valandırma, alarm, yangın söndürme gibi sistemler ile donatılır ve amacına uygun malzemelerle gerekli güvenlik
sağlanır. Depolara ve bunların yakınına depolanan madde veya ürünlerin yükleme, boşaltma ve kullanımları sıra-
sında ortaya çıkabilecek tehlikeler, bu tehlikelere karşı korunma önlemleri ile ilgili uyarı işaretleri ve yazıları asılır.
Zararlı kimyasal madde ve ürünleri; ilaç, hayvan ilacı, gıda maddesi, hayvan yemi ve bunların katkı maddeleri ile aynı
depolara konulamaz. Korozif, az zehirli ve tahriş edici özelliği ile etiketlenmiş olan madde ve ürünlerin depolanma-
sında insan ve çevre sağlığı açısından işletmede gerekli yerlerde uyarı levhaları bulundurulur. Çok zehirli özelliği ile
etiketlenmiş olan madde ve ürünler kilitli mekânlarda depolanır. Düzenli olarak son kullanım tarihleri izlenmeli ve
günü geçen kimyasal maddeler atık depolamaya gönderilmelidir.

1.7. KIMYASAL MADDELERI SAKLAMA KOŞULLARI

Kimyasal maddeler yapısına, risk gruplarına ve saklama koşullarına göre muhafaza edilebilmeli, gerekiyorsa ha-
valandırma sistemli ve kilitlenebilir bir dolap tahsis edilmelidir. Güvenli depolama için ilk adım; katı, sıvı veya gaz
formlarındaki tüm kimyasallar dikkate alınarak güvenlik bilgi formlarından yararlanarak güncel bir envanterin çıka-
rılmasıdır. Kimyasal envanteri, kimyasallar ve tehlikeleri hakkında yeterli bilgiye sahip olan teknik bir personel tara-
fından hazırlanmalıdır. Envanter çıkarılması esnasında gerekli kişisel koruyucu donanımlar (gözlük, eldiven, önlük,
koruyucu ayakkabı vb.) giyilmeli ve etiketlenmemiş, şişkin, sızdıran, paslanmış ya da çatlak kimyasal ambalajlar
ayrılmalıdır. Bir envanterde Tablo 1.5’te görüldüğü gibi kimyasalın adı, ambalajı (g, kg, mL, L vb.), formülü, markası,
tehlike sınıfı, adedi ve depolandığı yer gibi bilgiler bulunmalıdır. Ayrıca envanterin hangi bina için yapıldığı, envanteri
yapan kişinin adı, soyadı ve iletişim bilgileri de bulunmalıdır. Envanter sadece kullanılır durumda olan kimyasallar
için değil, atılması gerekenler için de tutulmalıdır. Envanter sayesinde hem depolardaki maddelerin giriş ve çıkışı
kontrol edilmiş hem de yangın gibi acil durumlarda tehlikelerin farkında olunması sağlanmış olur.

Tablo 1.5: Örnek Envanter Listesi
Ambalaj Kimyasal
Kimyasal Adı Marka Tehlike İşareti Adet Yer
Miktarı Formül

Dolap No.
Metil alkol 1 L CH OH 5
3
Raf No.

Dolap No.
Aseton 1 L C H O 3
3 6
Raf No.

Dolap No.
1-Bütanol 1 L CH (CH ) OH 5
(n-bütanol) 3 2 3 Raf No.

24