Page 27 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvarlar ve Genel İşleyişleri

2. pH Değerinin Belirlenmesi: Mevcut kimyasallar pH değerlerine göre ayırmaya devam edilir. Buna göre mad-
delerin asidik, bazik ve nötr olmak üzere üç sınıfa ayrılması gerekir. Asidik ve bazik maddeler bir arada depo-
lanmaz.
3. Genel Kimyasal Yapının Belirlenmesi: Maddelerin genel kimyasal yapıları, organik ve inorganik olarak ikiye
ayrılır. Bu ayrım, özellikle aşındırıcı ve oksitleyici kimyasalların depolanmasında büyük önem taşımaktadır.
4. Maddenin Hâllerinin Belirlenmesi: Maddeler katı, sıvı ve gaz olmak üzere sınıflandırıldıktan sonra katı, sıvı
ve gaz maddeler birbirinden ayrı depolanmalıdır. Bu durum, özellikle sızma veya dökülme gibi durumlarda
tehlikenin sınırlandırılması açısından önemlidir.

Avustralya’da WorkSafe Victoria (Vörkseyf Viktorya) kurumu tarafından yayımlanan “Tehlikeli Maddelerin Depolan-
ması ve Elleçlenmesine İlişkin Uygulama Kuralları” (Code of Practice for the Storage and Handling of Dangerous
Goods) rehberinde detaylı bilgi bulunmadığında kimyasalların birlikte depolanmasında Tablo 1.6’da verilen depo-
lama matrisi kullanılabileceği bilgisine yer verilmiştir. Güvenlik bilgi formlarında yer alan kimyasala özgü öneriler
de dikkate alınmalıdır. Bu depolama matrisinden yararlanarak hangi kimyasalların birlikte depolanabileceği, hangi
kimyasalların ayrı depolanması gerektiği ve hangi kimyasalların ne koşullarda birlikte depolanabileceği anlaşılır.

Tablo 1.6: Kimyasalları Birlikte Depolama Matrisi
Alevlenir Su ile Temas
Alevlenir ve Toksik Toksik Alevlenir Alevlenir Kendiliğinden Ettiğinde Organik
Sınıf Oksitleyici Toksik Aşındırıcı
Gazlar Olmayan Gazlar Sıvılar Katılar Yanabilen Tehlike Peroksit
Gazlar Oluşturan
Alevlenir
Gazlar A E C B B D B D D C B
Alevlenir ve
Toksik Olma- E A B E E E E B E B B
yan Gazlar
Toksik Gazlar C B A C C C C C C B B
Alevlenir
Sıvılar B E C A B D B D D B C
Alevlenir B E C B A D B D D C B
Katılar
Kendiliğinden
Yanabilen D E C D D A B D D C B
Su ile Temas
Ettiğinde Teh- B E C B B B A D D C D
like Oluşturan
Oksitleyici D B C D D D D A D F D
Organik D E C D D D D D A F D
Peroksit
Toksik C B B C C C C F F A B
Aşındırıcı B B B B B B B D D B G
Kimyasalları birlikte depolama matrisinde kullanılan A, B, C, D, E, F ve G harfleri aşağıda verildiği şekilde değerlen-
dirilir.
A: Aynı sınıftaki tehlikeli maddeler genellikle uyumlu olarak düşünülür.
B: Bu sınıftaki maddeler güvenlik bilgi formunda belirtilmiş olan istisnalar dışında genellikle tepkimeye girmez.
Buna rağmen maddelerin uyumu konusundaki riskler göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin döküntü, sızıntı
veya yangın durumlarında ikinci madde farklı tehlikelere neden olabilir ya da riski artırabilir. Bu yüzden ilave
kontrol önlemleri gereklidir.

26