Page 32 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

kanserojen gibi özelliklerine göre tehlikeli atık olarak belirlenmiştir. Laboratuvarda yaygın olarak oluşabilecek bazı
tehlikeli atık kaynakları aşağıda verilmiştir.
• Kullanılmış, bozulmuş ve kontamine kimyasallar

• Boyalar
• Yağlar
• Bozulmuş deney ürünleri ve kimyasallar
• Deney ekipmanı ve temizleme artıkları
• Ham madde döküntüleri ve deney sonrası açığa çıkan kimyasal karışımlar

• Ham madde ambalajlarındaki atıklar
• Raf ömrü bitmiş kimyasallar
Laboratuvar çalışmaları sırasında oluşan atıklar, doğru ve güvenli bir şekilde imha edilmeli veya depolanmalıdır.
Aksi takdirde giderler tıkanabilir ve kimyasal etkileşim sonucu yaralanma gibi vakalar meydana gelebilir. Laboratu-
varlarda gerek inşaat aşamasında gerekse çalışma esnasında güvenlik önlemleri alınmalı ve bunlar sadece çalışma
değil, atık yönetimine ilişkin önlemleri de içermelidir. Laboratuvar çalışmaları sırasında tehlikeli gaz, duman ve bu-
har çıkışları oluşur. Bu maddeler boğucu, tahriş edici veya sistemik etkili maddeler olabilir. Laboratuvarlarda oluşan
toz atıklar da alerji yapabilir, tahriş edici olabilir veya akciğerlere yerleşerek solunum sistemine zarar verebilir. Tüm
bunlara önlem olarak inşaat aşamasında merkezî havalandırma sistemi yapılmalı ve güçlü çekerocaklar kurulmalı-
dır. Havalandırma sisteminde laboratuvarda oluşan kirli hava uzağa atılmalı ve havalandırmaya alınan temiz hava,
kirli hava çıkışından uzakta olmalıdır. Sıvı atıklar da gaz atıklar gibi solunum yoluyla vücuda girebilir ya da deri yo-
luyla nüfuz edebilir. Sıvı atıkların dökülmesine ve çevrenin kirlenmesine karşı gerekli önlemler alınmalıdır.
Laboratuvar atıklarına ilişkin alınabilecek temel önlemler aşağıdaki gibidir.

1. Atığın türüne uygun atık kapları kullanılmalıdır.
2. Atık kapları, kapakları kapalı durumda saklanmalı ve uygun olarak etiketlenmelidir.
3. Atıklar, laboratuvar içinde belirlenmiş bir yerde saklanmalıdır.
4. Tıbbi atıklar; 25.01.2017 tarih ve 29959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeli-
ği’ne uygun olarak taşınmalı, depolanmalı ve bertaraf edilmelidir. Bu yönetmeliğe göre tıbbi atıkların sınıflan-
dırılması enfeksiyöz atıklar, patolojik atıklar ve kesici-delici atıklar şeklinde yapılmalıdır. Tıbbi atıkların doğru
şekilde toplanması, taşınması, depolanması ve bertaraf edilmesi bulaşıcı hastalıkları önlemede ve çevre sağ-
lığını korumada önemli bir yere sahiptir. Tıbbi atıklar hiçbir şekilde evsel atıklar, ambalaj atıkları ve tehlikeli
atıklarla karıştırılmamalıdır. Tıbbi atıkların toplanmasında yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşınmaya
dayanıklı, orijinal orta yoğunluklu polietilen ham maddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak
üretilen, en az 10 kg kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde “Uluslararası
Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat Tıbbi Atık” ibaresi taşıyan, kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır. Torbalar en
fazla ¾ oranında doldurulur, torbaların ağızları kapatılır.

5. Radyoaktif atıklar ise 09.03.2013 tarih ve 28582 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Radyoaktif Atık Yönetimi
Yönetmeliği ve 02.09.2004 tarih ve 25571 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Radyoaktif Madde Kullanımından
Oluşan Atıklara İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre depolanmalı ve bertaraf edilmelidir.
6. Havalandırma sistemine filtreler takılmalı ve filtrelerin düzenli kontrolleri yapılmalıdır.

Atık depolama ve imhası kadar önemli olan diğer bir nokta, oluşacak atık miktarının en aza indirilebilmesi için gerek-
li önlemlerin alınması ya da kimyasal işlemlerle zararsız hâle getirilmesidir. Laboratuvarlardaki kimyasal atıkların
atılması ve imhası için “Atık Yönetimi Yönetmeliği”nin ilgili hükümleri çerçevesinde hareket edilmeli, atık maddeler
mümkünse bazı kimyasal işlemlerle zararsız hâle getirilmelidir. Atık envanterleri hazırlanmalı ve periyodik olarak
güncellenmelidir.

31