Page 28 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

C: Bu sınıftaki maddelerin genellikle tepkimeye girmeyecekleri düşünülür fakat tehlikeli senaryoların meydana
gelme ihtimali de göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin bir yangın olayında toksik gazların salınımı riski
artacaktır.
D: Bu sınıftaki tehlikeli maddelerin tepkimeye girmesi olasıdır. Bazı durumlarda tepkime; yangın, patlama, toksik
veya aşındırıcı gazların salınımı ile sonuçlanabilir. Bu maddelerden birinin yanması durumunda diğerinin de
ortamda bulunması yangını hızlandırabilir. Bu maddeler, riskin tamamen kontrol altına alındığı durumlar dı-
şında birlikte veya yakın depolanmamalıdır.
E: Alevlenir ve toksik olmayan gazların oksitleyici özelliği varsa D geçerlidir, diğer durumda B geçerlidir.
F: Toksik maddeler aynı zamanda yanma tehlikesi olan maddelerse D geçerlidir, diğer durumda B geçerlidir.
G: Bir madde konsantre güçlü asit ve diğeri güçlü alkali ise D, diğer durumda A geçerlidir.

Kimyasal maddelerin birbirleriyle etkileşime girip tehlikeli reaksiyona sebep vermemesi için özellikle
laboratuvarlara yönelik örneği Tablo 1.7’de verilen bir depolama anlayışı temel alınmalıdır. Tablodaki örnekten sa-
dece izopropanol ve etil alkolün aynı depo dolabı içinde depolanabileceği söylenebilir. Depolama matrisi temel
alınarak birbiriyle temas etmemesi gereken kimyasal maddelerin listesi birbiriyle uyumsuz kimyasallar başlığı ile
EK C’de verilmiştir.

Tablo 1.7: Örnek Kimyasal Madde Depolama Tablosu

Kimyasal Madde Tehlike Sınırı pH İnorganik/Organik Katı/Sıvı
Amonyum Hidroksit Aşındırıcı Bazik İnorganik Sıvı

Sülfürik Asit Aşındırıcı Asidik İnorganik Sıvı

İzopropanol Yanıcı Nötr Organik Sıvı

Asetik Asit Aşındırıcı Asidik Organik Sıvı

Nitrik Asit Aşındırıcı/Oksitleyici Asidik İnorganik Sıvı

Etil Alkol Yanıcı Nötr Organik Sıvı

Formalin Toksik Nötr Organik Sıvı

Bazı kimyasallar, laboratuvarda bekleme sürelerine göre ayrılır. Açıldıktan sonra çeşitli reaksiyonlar sonucu kendi
özelliğini yitirip farklı kimyasallar oluşturabilir. Bu konuda en çok karşılaşılan durum, kimyasalların bekleme süre-
lerini aştıkları zaman peroksit oluşturarak özelliklerini yitirmesidir. Tablo 1.8’de peroksit oluşturma eğiliminde olan
bazı kimyasalların bekleme süreleri verilmiştir. Depoda bulunan her kimyasal maddenin etiketlenmesi zorunludur.
Etiket üzerinde kimyasal maddenin adı, tehlike sınıfı, zarar vereceği hedef organ, satın alma tarihi, kullanılmaya
başlandığı tarih ve son kullanım süresi bulunmalıdır. Peroksit oluşturma özelliğinde olan kimyasal maddelerin eti-
ketleri, satın alınma tarihi ve kullanılmaya başladığı tarihi içermelidir. Bu kimyasal maddelerin etiketlerinde “Kul-
lanılmaya başladığı tarihten itibaren 3-6-9 aylık veya 1 yıllık bir sürede imha edilmelidir.” açıklaması bulunmalıdır.

Tablo 1.8: Peroksit Oluşturma Özelliğindeki Kimyasallar
Kullanım Süresi Peroksit Oluşturma Özelliğindeki Kimyasallar
Bütadien (sıvı), kloropren (sıvı), divinil asetilen, izopropil eterler, potasyum,
3 ay
sodyum amid, viniliden klorür
Asetal, akrolein, akrilonitril, primer alkoller, sekonder alkoller, eterler, ketonlar, bütadien,
6 ay
siklohekzan, siklohekzen, metil asetilen, olefinler
1 yıl Bütadien (gaz), vinil asetilen, kloropren (gaz), vinil asetat, stiren, vinil klorür

27