Page 29 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvarlar ve Genel İşleyişleri

Tüm kimyasal maddeler birbiri ile uyumlu olmadığından yan yana durmasında sakınca olan veya özel tehlike arz
eden kimyasallar için Tablo 1.9’da belirtilen kurallar çerçevesinde hareket edilmelidir.

Tablo 1.9: Depolanması Özel Koşul Gerektiren Kimyasallar

Kimyasal Madde Açıklama
Alevlenebilir maddeler/sıvılar, özel kabinlerde veya ayrı bir odada depolanmalıdır.
Alevlenebilir Uçucu Sıvılar Depo odası; havalandırma, yangına karşı koruma ve elektriksel özellikler açısından
uygun şekilde donatılmış olmalıdır.
Oksitleyici Katı ve Sıvılar Tüm kimyasallardan ayrı bir yerde depolanmalıdır.
Soğutma Gerektiren Kimyasallar Özel soğutucularda depolanmalıdır (buzdolabı gibi).
Yaklaşık pH değeri 2 olan organik asitler (perklorik asit hariç) çelik kabın içinde
Oksitleyici ve Mineral Asitler
depolanmalıdır.
Kanserojen Maddeler, Zehirli/Toksik Kilitli bir dolap içerisinde muhafaza edilmelidir.
Sıvılar ve Katı Kimyasallar
Sıvı Asitler Özel bir dolapta depolanmaları -çok zorunlu olmamakla birlikte- tercih edilmelidir.
Alevlenebilir ve Su-Hava ile Reaksiyona (Kükürt, fosfor, fosfor pentaoksit ve bazı metal tozları)
Giren Katılar Mineral yağ veya ikinci bir ambalaj içinde paketlenmelidir.
Flor Diğer kimyasallardan ayrı olarak depolanmalıdır.
Depolama sırasında dikkat edilmesi gereken özel durumlardan biri de su ile tepkimesi tehlikeli sonuçlar doğuran
kimyasal maddelerdir. Su ile ekzotermik ve patlayıcı tepkimeye neden olan bazı kimyasallar Tablo 1.10’da verilmiştir.
Bunların dışında birbiriyle temas etmemesi gereken kimyasallar için EK C’de verilen listeden yararlanılmalıdır.

Tablo 1.10: Su ile Patlayıcı Tepkime Veren Kimyasal Örnekleri
Kimyasal Madde/Sınıf Örnek
Alkali Metaller Li, Na, K, Rb, Cs
Alkali Metal Hidrürleri LiH, NaH, KH, RbH
Grignard Bileşikleri R-Mg-X ve Ar-Mg-X
Anorganik Halojenürler POCl , SO Cl , SOCl 3
3
2
2
Metal Halojenürler AlCl , SnCl , TiCl 4
4
3
Fosfor Pentaoksit P O
2 5
Kalsiyum Karbür (Karpit) CaC 2
1.9. SIKIŞTIRILMIŞ GAZ TÜPLERINI DEPOLAMA, MUHAFAZA ETME VE IŞLEME

Gazlar, reaktif ve inert ortam olarak kullanılabildiği gibi kimyasal reaksiyon sonucu da açığa çıkabilir. Bazı analitik
işlemlerde yardımcı madde olarak da kullanılabilir. Gaz ile çalışmak beraberinde bazı problemleri de getirir. Gazlar
hızla laboratuvar ortamına yayılabilir. Yanıcı gazlar, çok kolay tutuşan karışımlar oluşturabilir; zehirli gazlar, çalı-
şanlara çeşitli zararlar verebilir. Basınçlı gazların tehlikesi ise çok daha fazladır. Gazların çoğu sıvılaştırılmış veya
sıkıştırılmış hâlde basınçlı tüplerde bulunur. Dikkatli kullanılmayan veya ısıya maruz kalan tüpler tehlike kaynağıdır.
Gaz tüpleri ile ilgili dikkat edilmesi gereken temel hususlar aşağıdaki gibidir.
• Gaz tüpleri, kolay çıkmayacak etiketle etiketlenmelidir. Etikette tüpün içerdiği gaz cinsi belirtilmelidir.
• Gaz tüpüne bağlanacak bir kart üzerine üretici firmanın adı, dolum tarihi, bulunduğu laboratuvarın numarası,
kullanıcının adı ve kullanım süresi not edilmelidir.
• Gaz tüpleri, yere yatay ve özel taşıyıcı ile taşınmalıdır.
• Gaz tüplerini taşımadan önce üzerlerindeki regülatörü çıkarmak ve güvenlik başlığını takmak gerekmektedir.
• Gaz tüpleri, düşme veya çarpma sonucu patlayabilir. Bu nedenle bulundukları zemin veya duvara monte edilmelidir.
• Gaz tüpleri; su veya çözgen buharlarının yoğun olduğu, korozif maddelerin bulunduğu yerlere konmamalıdır.
• Tüplerin depolandığı odalar sıklıkla havalandırılmalıdır.
• Tüpler, doğrudan güneş ışığına maruz kalmamalıdır.

28