Page 35 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvarlar ve Genel İşleyişleri

16. Berilyum ve tuzları kanserojendir, ciltle temas ettirilmemeli ve teneffüs edilmemeli, E kabında muhafaza edil-
melidir.
17. Siyanürler; pH değeri 10-11 aralığında H O ile önce siyanatlara oksitlenir, sonra pH değeri 8-9 aralığında oksida-
2 2
nın fazlasının ilavesiyle CO bileşiğine yükseltgenir ve D kabında toplanır.
2
18. Azidler ise sodyum tiyosülfatlı ortamda iyotla reaksiyona sokularak azota dönüştürülür.
19. İnorganik peroksitler ve oksidanlar (brom ve iyot gibi) asidik sodyum tiyosülfat çözeltisiyle indirgenerek za-
rarsız hâle getirilebilir ve D kabına konur.
20. HF ve inorganik florür çözeltileri hiçbir şekilde ciltle temas ettirilmemeli, çekerocakta pencere dışından işleme
tabi tutulmalıdır. Bu tür atıklar, CaCO ile CaF şeklinde çöktürülür. Çökelek, I kabına; süzüntü, D kabına alınır.
3
2
21. Sıvı inorganik halojenürler ve hidrolize duyarlı reaktifler soğutulmuş %10’luk NaOH çözeltisine damla damla
ilave edilerek zararsız hâle getirilir, E kabında toplanır.
22. Beyaz fosfor, havada ekzotermik bir reaksiyonla fosfor pentaokside yükseltgenebildiğinden daima su içinde
saklanmalıdır. Beyaz fosfor çok zehirli olup dikkatli bir şekilde ve 10 numaralı işleme göre deaktive edilir. Kır-
mızı fosfor toksik değildir, oksitleyici maddelerle temas ettirilmemeli ve I kabında depolanmalıdır.
23. Alkali metaller, inert bir çözgen içine alınır. 2-propanol içerisine damla damla karıştırılarak ilave edilir, çıkan H
2
gazı uzaklaştırılır. Gaz çıkışı sona erince karışıma su ilave edilir. D kabına konur.
24. Değerli metal atıkları H kabında toplanır.
25. Sulu çözeltiler D kabına konur.
26. Alüminyum alkil bileşikleri şiddetle hidrolize uğrar. İnert gaz atmosferinde petrol eteri gibi inert bir çözgen ile
seyreltilen bu bileşiklere önce damla damla 1-oktanol, sonra damla damla su eklenir ve F kabında saklanır.
27. Biyokimya laboratuvarının başlıca atıkları olan karbonhidratlar, aminoasitler ve sulu atıklar D kabında, orga-
nik çözgenle karışmış hâldeyse A veya B kabında biriktirilir.

Ë Asitlerin Güvenli Bertaraf Edilmesi

ò Derişik asit çözeltisi, soğuk su ya da buzlu su ile en az 1/10 oranında seyreltilir (Her zaman su üzerine asit
konmalıdır.).
ò pH değeri 5-10 olana kadar Na CO veya CaCO eklenerek nötralize edilir.
3
3
2
ò Varsa katı parçacıkların çökmesi için beklenir.
ò Çözelti, en az 50 katı su ile birlikte lavaboya dökülür.
ò Katı parçacıklar kuruduktan sonra çöpe atılabilir.

Ë Bazların Güvenli Bertaraf Edilmesi

ò Derişik baz çözeltisi, konsantrasyonu ≤ %5 olacak şekilde soğuk su ya da buzlu su ile karıştırılır (Her zaman
su üzerine baz konmalıdır.).

ò pH 5 olana kadar %5’lik HCl çözeltisi eklenerek nötralize edilir.
ò Çözelti, en az 50 katı su ile birlikte lavaboya dökülür.

Kimyasal maddeleri taşıma, depolama veya kimyasal maddelerle çalışma sırasında kimyasalların dökülmesi, sa-
çılması veya kimyasal madde ile temas edilmesi gibi tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir. Bu tehlikelerden korunmak
için önlük, eldiven gibi uygun kişisel koruyucu ekipmanlar yeterli olmayabilir. Herhangi bir kaza durumunda temel
ilk yardım bilgilerine ihtiyaç duyulabilir. Herhangi bir kazada ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda sağlık
görevlileri tıbbi yardımı sağlayıncaya kadar yaralıyı kurtarmak ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek ama-
cıyla olay yerinde tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalar ilk yardım
olarak tanımlanır. İlk yardımın temel amaçları; yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak, hasta ya da ya-
ralının durumunun kötüleşmesini engellemek ve iyileştirmeyi kolaylaştırmaktır. Bir kaza geliştiği anda öncelikle
kaza yerinde emniyetin sağlanması (koruma), acil yardım servisleri, itfaiye gibi yardım ekiplerine haber verilmesi
(bildirme) ve daha sonra yaralıya ilk yardım yapılması (kurtarma) gerektiği unutulmamalıdır.

34