Page 57 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Çalışmaları Öncesi Bilinmesi Gerekenler

• Baş: Saç, kafa derisi, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak ya da burundan sıvı veya kan gelip
gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir.
• Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılmalı, görünürde herhangi bir şey tespit edilmemiş olsa
bile boyun zedelenmesi ihtimali göz önünde tutulmalıdır.
• Göğüs Kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu ya da morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı
hissedilip hissedilmediği, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi genişlemesinin normal
olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol
edilmelidir.
• Karın Boşluğu: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı ya da duyarlılık olup olmadığı
ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. Eller bel tarafına kaydırılarak aynı şekilde kontrol yapılmalıdır. Kal-
ça kemiklerinde de aynı kontroller yapılarak kırık veya yara olup olmadığına bakılmalıdır.
• Kol ve Bacaklar: Saplanmış cisim, açık yara, kuvvet ve his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı
ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir.

Tüm bu değerlendirmeden sonra elde edilen tüm bulgular değerlendirilerek yapılacak müdahale yöntemi seçilir.
Laboratuvarlarda karşılaşılması olası yüksek kazalar elektrik çarpmaları, kesikler sonucu oluşan yaralanmalar, ısı
veya kimyasal madde kaynaklı yanmalar, yangın veya kimyasal madde yutulması kaynaklı zehirlenmeler olduğun-
dan bu durumlarda yapılması gereken ilk yardım bilinmelidir.

Kazalar ve İlk Yardım

Yangında İlk Yardım
Yangının başlangıcında etkili bir müdahalenin yapılabilmesi için doğru yöntemle yangın tipine uygun söndürücü se-
çilmesi gerekmektedir. Tablo 2.11’de bazı yangın söndürme yöntemleri verilmiştir. Bir beher veya erlende başlamış
küçük bir yangına müdahale yangının türüne göre su, kum veya yangın söndürme tüpleri ile yapılmalı, kontrol edi-
lemeyen yangınlarda hemen gaz muslukları kapatılıp yangın mahalli güvenli bir şekilde terk edilerek yangın alarmı
verilmeli ve 112 aranarak itfaiye çağrısı yapılmalıdır.
Tablo 2.11: Yangın Söndürme Yöntemleri

Yangın Söndürme Yöntemleri

Soğutarak söndürme prensipleri içerisinde en çok kullanılanıdır. Suyun en büyük fizik-
sel-kimyasal özelliği, yanıcı maddeyi boğması (yanan cismin su içerisine atılması sonucu
Su ile soğutma oksijeni azaltma) ve yanıcı maddeden ısı alarak yangının söndürülmesini sağlamasıdır.
Su, yangın yerine kütlesel olarak (hava ve benzeri) gönderilebileceği gibi püskürtme
Soğutma yoluyla da gönderilebilir.

Yanan maddenin dağıtılmasıyla yangın nedeni olan yüksek ısı bölünür, bölünen ısı düşer
Yanıcı maddeyi ve yangın yavaş yavaş söner. Bu tip söndürme, akaryakıt yangınlarında yangının yayıl-
dağıtma
masına neden olacağından uygulanmaz.
Katı maddeler (kum, toprak, halı, kilim vb.) ve kimyasal bileşikler (köpük, klor, azot vb.)
Örtme kullanılarak yanan maddenin oksijen ile temasının kesilmesiyle yapılan söndürmedir.
Akaryakıt yangınlarında örtü oluşturan kimyasal bileşikler kullanılmaktadır.

Hava Kesme Yangının oksijenle (hava) temasının kesilmesi veya azaltılması amacıyla yapılan işlemdir.
Boğma
Özellikle kapalı yerlerde oluşan yangınlarda uygulanmaktadır.
Yanıcı maddenin Yanma koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan kaldırılması sonucu yangının söndü-
ortadan kalkması rülmesidir.

56