Page 59 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Çalışmaları Öncesi Bilinmesi Gerekenler

Yaralanmalarda ilk Yardım

Yaralanma; çarpma, vurma, kesilme gibi bir travma sonucu deri ya da mukozanın bütünlüğünün bozulmasıdır. Yara-
lanmalarda kan damarları, kas ve sinir gibi yapılar da etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksi-
yon riski artar. Farklı türde yaralar vardır.
• Kesik Yaralar: Cam, maket bıçağı gibi kesici aletlerle oluşun yaralardır. Genellikle derinlikleri kolay belirlene-
bilen, basit yaralardır.
• Ezikli Yaralar: Taş, yumruk ya da sopa gibi etkenlerin şiddetli olarak çarpması ile oluşan yaralardır. Çok fazla
kanama oluşmaz. Daha çok doku zedelenmesi ve hassasiyeti meydana gelir.

• Delici Yaralar: Uzun ve sivri aletlerin batması veya saplanması şeklinde oluşan yaralardır. Yüzey üzerinde olu-
şan derinlik aldatıcı olabilir. Batan cismin paslı olması tetanos tehlikesini de oluşturur.
• Parçalı Yaralar: Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir. Doku ile ilgili tüm organlar, saçlı deri de
zarar görebilir.
• Kirli (Enfekte) Yaralar: Mikrop kapma ihtimali olan yaralardır.

Laboratuvarlarda kullanılan temel malzemeler camdan yapılmış olduğu için bunların kırılmalarından kaynaklı kesik
yaralanmalar meydana gelebilir. Ayrıca çalışmalarda kullanılan bisturi ve maket bıçağı gibi aletlerin veya santrifüj
gibi cihazların kullanımı sırasında da benzer yararlanmalar oluşabilir. Bu durumda kesilen kısım az ve kanama çok
değilse ilk yardım yapılmalıdır. Kanamanın fazla olduğu durumda yara ile kalp arasında yaralanan kısma en yakın
yerden boğularak en yakın sağlık kuruluşuna gidilmeli veya 112 aranmalıdır. Yaraya ilk yardım yapılırken aşağıdaki
noktalar dikkate alınarak uygulama yapılmalıdır.
1. Kullanılacak malzemeler (gazlı bez, su, plaster, makas vb.)
hazırlanmalı ve el altında bulundurulmalıdır.
2. Yaraya dokunulduğunda mikrop bulaştırmamak için yara te-
mizlenmeden önce eller su ve sabunla yıkanmalı, daha sonra
alkolle ovulmalıdır.
3. Yara biraz kanıyorsa bir süre kanın sızmasına izin verilmelidir.
4. Kanama fazla ise kanamanın durmasına yardımcı olmak için
doğrudan yaranın üzerine bastırılmalıdır. Direkt basınç uygu-
laması yeterli olmuyorsa yaralı kısım kalp hizasının üzerinde
tutulmaya çalışılmalı, kanama çok şiddetli ise yaralının ba-
cakları yaklaşık 30 cm kadar yukarı kaldırılarak şok pozisyo-
nu durumuna getirilmeli ve üzerine bir battaniye örtülmelidir
(Görsel 2.11).
5. Kirli yaralar bol su ile yıkanmalı ve yara temizlenmelidir.

6. Yarada küçük yabancı cisimler (cam, küçük taş parçaları vb.)
bulunup bulunmadığına bakılmalıdır. Bunlar yaranın dışında
ise dikkatle gazlı bez yardımıyla uzaklaştırılmalıdır. Yaranın Görsel 2.11: Şok pozisyonu
içine saplanmış cisim varsa çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Bir
damara girmiş ve saplanmış bir cam parçası bir tıpa işlevi gö-
rerek kanın akmasını önleyebilir. Bu çıkarıldığı takdirde başka
zararlar verebilir.
7. Yara üzerine herhangi bir ilaç ya da pomat sürülmemelidir.
8. Bir yaraya dikiş atılması gerekiyorsa ya da çok kirli, kötü, düzensiz bir görüntüsü varsa çok fazla dokunmadan
temiz pansuman malzemeleri ile yara kapatılmalıdır ve uygun koşullarda bakım yapılması için bir sağlık ku-
ruluşuna başvurulmalıdır.

58