Page 64 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Kimyasal Madde/Biyolojik Etkenin Ortama Dökülmesi
Kimyasal madde/biyolojik etkenin ortama dökülmesi veya saçılması sonucu meydana gelebilecek zararlı veya tok-
sik buharlar hem çevreyi hem de çevrede bulunan kişileri de etkileyebilir. Bu nedenle hem kişiye hem de çevreye
verebilecek zararlı etkileri ortadan kaldırmak için dökülme-saçılma durumunda temizliğin yapılması önemlidir. Dö-
külme-saçılmadan kaynaklı ortaya çıkacak zararlı etkinin şiddeti etkili bir temizleme ile azaltılır.
Etkin bir temizliğe etki eden faktörler;
• Dökülen-saçılan maddenin miktar ve derişimi,
• Dökülen-saçılan alanın büyüklüğü,
• Maddenin toksisite ve uçuculuk gibi özellikleri,
• Güvenlik bilgi formuna erişim,
• Dökülme-saçılma kitinin varlığı

olarak sıralanabilir. Dökülme-saçılma durumunda aşağıda belirtilen uygulamalar yapılır.
• Laboratuvarda bulunanlar güvenli bir şekilde ortamdan uzaklaştırılır.
• Dökülen maddenin kokusu solunmamaya çalışılır.
• Havalandırma çalıştırılır.
• Dökülen kimyasal madde/biyolojik etkenin özellikleri güvenlik bilgi formundan öğrenilir.
• Güvenlik bilgi formunda belirtilen malzemeler ile dökülen madde/etken temizlenir.
• Temizlikte kullanılan malzemeler uygun atık talimatlarına (kimyasal madde/tıbbi atık) göre ayrıştırılarak atık
toplama kaplarına atılır.
• Dökülme basit değilse alarm aracılığı ile bilgilendirme yapılır.
Kimyasalların döküldükleri veya etrafa saçıldıkları du-
rumda Görsel 2.14’teki gibi daha geniş alanlara yayılma-
sını önlemek için kimyasal dökülme-saçılma kitleri ile
temizlenmesi gerekir. Bu temizleme kitleri, laboratuvar-
larda kullanıma hazır hâlde bulundurulmalıdır. Kimyasal
dökülme-saçılma kitleri içerisinde bulunan malzemeler
şunlardır:
• Kişisel Koruyucu Donanım: Müdahale sırasında
kimyasallara dayanıklı eldiven, gözlük, maske ve
önlük kullanılmalıdır.
• Sınırlayıcı: 1-2 metre uzunluğunda ve 10-15 cm ça-
pında pamuklu bir kumaştan, sosis biçiminde dikilen Görsel 2.14: Dökülen kimyasalın temizlenmesi
bir torbanın içi talaş veya kumla doldurularak hazır-
lanır veya ticari olarak hazır alınır. Dökülen-saçılan
maddenin daha geniş alana yayılmasını önlemek
için etrafının sarılması amacıyla kullanılır.
• Emici-Absorban Malzeme: Dökülen sıvının emdirilerek ortamdan temizlenmesi amacıyla kullanılır. Farklı bo-
yutlarda, tabaka hâlinde, sıvıyı emici nitelikte bezler veya kâğıt havlu kullanılır ancak bunlar, az miktarlardaki
dökülmelerde amaca hizmet eder. Bu durumlarda inert materyaller tercih edilmelidir. Yoğun dökülmelerde kil,
kum, kedi kumu veya talaş gibi materyaller kullanılır.
• Nötralizan: Özellikle asitler için sodyum ya da kalsiyum karbonat veya sodyum bikarbonat; baz için sodyum
bisülfat, borik asit, oksalik asit veya sitrik asit gibi maddelerle nötrleşme sağlanır.
• Temizleme ve Atık Ekipmanı: Temizleme için kullanılan malzemelerin veya kırık cam parçacıklarının toplanma-
sı amacıyla faraş, fırça ve atık torbasını kapsar.

63