Page 63 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Çalışmaları Öncesi Bilinmesi Gerekenler

Bu temel uygulamalar dışında aşağıdaki hususlara uygun ilk yardım yapılmalıdır.
• Asitlerin deri ile temas etmesi durumunda deri hemen sodyum karbonatlı su ile bolca yıkanmalı,
• Kromik asit ve dikromatların deri ile temasında deri %5’lik sodyum tiyosülfat ile yıkanmalı,
• Alkalinin deri ile temasında deri önce bol miktarda suyla sonra da sirkeli su ile yıkanmalı,
• Gümüş nitratın deri ile temasında özellikle tahriş olan yerler tuzlu su ile yıkanmalı.
b) Gözlerin Teması
1. Tahriş olmamış göz, bir bandajla kapatılarak derhâl korunmalıdır.
2. Diğer göz kapağı zorla açılarak su/göz solüsyonları ile en az 15 dakika yıkama işlemi uygulanmalıdır.
3. Yıkama işleminin burnun üst hizasından kulaklar yönünde yapılmasına özen gösterilerek diğer gözün etki-
lenmemesi ve kimyasalın tekrar göze gelmemesi sağlanmalıdır.
4. Yıkamanın etkinliği açısından varsa kontakt lensler hemen çıkarılmalıdır.
5. Her iki göz de steril veya temiz bir yara bezi ile kapatılmalıdır.

Düşük ısıya bağlı soğuk yanıkları ve donma durumları ortaya çıkabilir. Düşük sıcaklıklarda hücreler arası ve hücre
boşluklarındaki sıvılar kristalize olarak hücresel hasara neden olur. Özellikle -10 °C’nin altındaki sıcaklıklarda kan
damarlarında daralmalar görülür. Süreye bağlı olarak hasar kangrene kadar gidebilir. Laboratuvarlarda düşük ısıya
bağlı tehlike özellikle sıvı azot, kuru buz ve derin dondurucuların kullanımı sırasında ortaya çıkabilir. Nitrojen tank-
ları ve derin dondurucular gibi düşük ısı kaynakları ile çalışırken eldiven, yüz siperi ve gözlük kullanılmalıdır.

Kimyasalların Yutulması
1. Kişiye -şuuru yerindeyse ve yutabiliyorsa- su veya süt içirilmelidir.
2. Kusma eğilimindeyse sıvı verilmesine devam edilmez.
3. %5’lik bakır sülfat çözeltisi kullanılması da bir çözüm yolu olabilir. Bakır sülfatın kusturucu etkisi fazladır,
yutulan maddenin mideden uzaklaştırılmasını sağlar.
4. Şuur yerinde değilse yaralının başı veya tüm vücudu mutlaka sol tarafa döndürülmelidir.

Ayrıca bazı kimyasallara özgü uygulanması gereken işlemler aşağıda verilmiştir.
• Asetik asit, hidroklorik asit, fosforik asit ve sülfürik asit yutulduğu zaman kusma yaptırılmamalı, kişi baygınsa
ağızdan hiçbir şey verilmemeli, ayıksa ağız bol suyu ile çalkalanmalı, sonra kişiye yumurta akı ile karıştırılmış
süt verilmelidir. Bu mümkün değilse olabildiğince fazla su verilmelidir.
• Kromik asit ve dikromatların yutulmasında acilen sodyum bikarbonat çözeltisi verilmelidir.
• Asidik maddeler için süt, sulandırılmış tebeşir tozu, sodyum bikarbonat gibi bazik sıvılar içirilmelidir.
• Alkalilerin yutulması durumunda ise limon suyu veya sirke karıştırılmış bolca su verilmeli, ardından bir kaşık
zeytinyağı içirilmelidir.
• Cıva için yumurta akı, süt, sulandırılmış tebeşir tozu içirilmelidir.
• Gümüş nitrat için tuzlu su içirilmelidir.
• İyot için nişastalı besinler yedirilmeli, süt içirilmelidir.

Kimyasalların Solunum Yoluyla Alınması

1. Bulunulan alan boşaltılmalı, yaralının temiz hava alması sağlanmalıdır.
2. 112 çağrısı yapılmalıdır.
3. Nefes alma durduğu (nefes gürültüsü duyulmaması, göğüste hareket görülmemesi ve değişen cilt rengi) anda
tıbbi yardım alana kadar geçen süre içinde ağızdan ağıza veya ağızdan buruna suni teneffüs yapılmalıdır.
4. Krom, brom, HCl gibi kimyasalların buharları doğrudan solunduğunda zehirlenmelere yol açar. Bu durumda
hemen sağlık kuruluşuna haber verilmeli, bu sürede tam bir dinlenme ve açık hava sağlanmalıdır. Su veya
bikarbonat buharı ve oksijen teneffüs ettirilebilir.

62