Page 24 - GELENEKSEL TÜRK SANATLARI MİNYATÜR 11

Nakkaş Nakşi (17.yy)
II. Osman’ın saltanat yıllarının nakkaşıdır. Şeyhülislam
Mustafa Efendi'nin Kasımpaşa’da yer alan evini betimle-
yen minyatürde halkın çeşitli sorunlarını yazdığı kâğıtları
şeyhülislama iletilmek üzere uzattıkları görülmektedir
(Görsel 1.39). Şeyhülislam evin üst katında bir pencere-
den görünür şekilde resmedilmiştir. Aralarındaki mese-
leyi anlatan iki kişiyi dinleyen şeyhülislam elinde kâğıt ve
kalemle fetva yazarken betimlenmiştir.
Minyatürlerinde yer yer derinliği ön plana çıkaran Batı
tarzı realist resim özelliklerinden yararlanmıştır. İlk bakış-
ta yüzeyin iki boyutlu yapısına müdahale etmeyen sanat-
çı; zaman zaman kapı, pencere, su kemeri gibi mimari
öğelerin açıklıklarını derinlik vurgusu yapar şekilde ta-
sarlamıştır. Ön, arka plan yanılsaması oluşturacak şekil-
de arka planda küçülen figür betimlemeleri ve uzak kent
manzaraları ile yüzeyde derinlik ve mesafe hissi oluştur-
muştur. Üç boyutlu kale, kent, konut tasvirleri sanatçı-
nın en belirgin özellikleridir. Ağaçları, nebatları, bahçe ve
köşkleri mutlaka stilize etmiştir.
Renk ahengine önem vermiştir. Doğu'ya sadık kalan
bir gerçekçiliği benimseyerek figürlerini karaktere vurgu
yapacak şekilde jest, mimik ve mizaçlarını belirterek ta-
sarlamıştır. Eylem düzenlerinde hareketliliğe önem ver-
miştir. Şairliği ile de ün kazanmıştır.
Görsel 1.39: Şeyhülislam Mustafa Efendi'nin Kasımpaşa'daki evi,
Nakkaş Nakşi, 1620, TSMK
Levni (17.yy)
Lale Devri’nin en tanınmış minyatür sanatçısı Levni’nin
asıl adı Abdülcelil Çelebi’dir. Topkapı Sarayı’ndaki nak-
kaşhanede tezhip ve saz üslubunu öğrendi. II. Mustafa
zamanında saray sernakkaşlığına (başnakkaş) getirilen
Levni, III. Ahmet Dönemi'nde de bu görevi sürdürdü.
Lale Devri olarak anılan dönemin tesiriyle eserler veren
sanatkâr, minyatür sanatına getirdiği derinlik ve pers-
pektif anlayışı ile dikkat çekti. Yapay renkler yerine doğal
renkleri tercih eden, minyatür sanatında bir çığır açtığı
belirtilen sanatkâr özellikle tek figürlü eserler vermiştir.
Levni’nin gerçekçilik anlayışını yansıtan çalışmalarında
figürün karakteristik görünüşü dikkat çeker. Figürlerdeki
ifadeleri çeşitlendirerek tek ifadeli yüzlere farklı karak-
terler yerleştirmiştir.
Osmanlı minyatür sanatı için önemli yenilikler getiren
Levni, Lale Devri’nde yaşamasından dolayı minyatürle-
rinde daha çok eğlence sahnelerini işledi (Görsel 1.40).
III. Ahmet’in şehzadelerinin 1720’deki sünnet düğünü-
nü anlatan surnamedeki minyatürler, Levni’nin en ünlü
eserleri arasındadır. Eserlerinde Batı resim geleneğinin
etkileri görülür. Figüratif Osmanlı minyatür geleneğinin
son temsilcisidir. Genellikle müzik yapan, çiçek koklayan,
saçlarını düzelten, kadın ve erkek tiplemeleri çalışmıştır.
Levni, çalışmalarındaki detaylar, kullandığı doğal renk-
ler, tek figürlü kompozisyonlar ile dönemin giyim tarzları
Görsel 1.40: Müzisyen Kadınlar, Levni, (TSMK H.2164)
üzerine de fikir oluşturabilecek işler yapmıştır.

21