Page 54 - GELENEKSEL TÜRK SANATLARI MİNYATÜR 11

"Kitâb fî Mârifet el-Hiyâl el-Hendesiye" (Hünerli Me-
kanik Cihazlar Bilgisi) kitabında suyun ve dişlilerin hare-
ketiyle çalışan otomatik ve mekanik aletler anlatılır (Gör-
sel 2.11-2.12). Özellikle Beydeba’nın bir Hint Hükümdarı
Debşelem’e yazdığı düşünülen fabl türünde olan "Kelile
ve Dimne" hayvanların simgeleştirilmesiyle yazılmış ah-
lak kitabıdır (Görsel 2.13).
Hariri'nin "El-Makamat"ı gibi eserlerin minyatürlerin-
de dönemin sosyal hayatı yansıtılmış ve Habeş, Arap,
Türk gibi bölgenin nüfus yapısını gösteren figürlere yer
verilmiştir. Makamat; Avrupa dillerine çevrilmiş, defalar-
ca basılmıştır.
Makamat, Türkiye'de MEB Şark İslam Klasikleri ara-
sında Sabri Sevsevil'in çevirisiyle yayımlanmıştır. Hariri,
günümüz romanlarındaki bölüm yerine “makame” de-
miş. Her makame ayrı bir kentte ve ayrı bir yerde geçi-
yor. Ama kahramanlar aynı. Asıl kahraman Ebu Zeyd’dir.
Anlatıcı olan Haris İbni Hemmam onu bir gölge gibi takip
eder (Görsel 2.14).
Ebu Zeyd, üçkâğıtçı biridir. Kılıktan kılığa girer ve ge-
çimini dolandırıcılık yaparak sağlar. Ebu Zeyd usta bir
edebiyatçıdır ve söz sanatlarını iyi bilmektedir. Hatta bir
keresinde biri ona şöyle der: "Bir âlem insansın sen ya!
Sende bu belegat ve bu fesahat varken boşuna ne diye
Görsel 2.11: Su saati tasarımı, El Cezeri, El Hendesiye
sürünüyorsun. Sultanın huzuruna gidersen seni hemen
kendisine başvezir yapar. Ebu Zeyd: Sultanın emrinde
zengin bir köle olmaktansa sadece günlük nafakası için
çalışan fakir bir üçkâğıtçı olmak, bin kat daha iyidir." der.

Görsel 2.13: Kelile ve Dimne, Beydeba, TSMK

Görsel 2.12: Kitâb fî Mârifet el Hiyâl el-Hendesiye, El-Cezerî, TSMK

Görsel 2.14: Ebu Zeyd ve kadılar önündeki hırsız, Hariri, Makamat, TSMK

51