Page 80 - İKİ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

4. ÜNİTE

Japon geleneksel sanatının kompozisyonları, bu dönemin sanat-
çıları tarafından kullanılmıştır. Önemli temsilcilerinden biri olan
Degas’ın “Tiyatroda” isimli eserinde (Görsel 4.16) dönemin sanat
anlayışına paralel olarak uzak doğu geleneksel resim sanatının
kompozisyon anlayışı da görülmektedir. Figürlerin kompozisyonun
merkezinde değil kenarlarında da yer aldığı bu anlayışı, locada ba-
lerinleri seyreden ve tamamını göremediğimiz figür örneğiyle açık-
lamak mümkündür.

Kompozisyon, dikey dikdörtgeni iki eşit yatay dörtgene ayıran ve
merkezdeki yatay çizginin her iki ucundan resmin köşelerine gön-
derilmiş çizgiler yardımıyla oluşturulmuştur. Böylece ortada oluşan
dörtgen boşluk, resmin dışına taşan izleyicinin elindeki dürbüne
işaret eder. Merkezdeki çizgiden gönderilen çizgiler, resmin üst
dörtgeninde küçük üçgen alanlar oluşturmaktadır. Sanatçı, figürle- Görsel 4.16: Kompozisyon Şeması (Tiyatro,
rini bu üçgenlerin içine yerleştirmiştir. Resmin izleyicisini kompo- Edgar Degas, Kamu Malı, Amerika)
zisyonun içerisine çeken bu dağınık yerleştirme biçimi, Japonizm
etkisinden kaynaklanır.

Kübist akım, İspanyol ressam Pablo Picasso ve Fransız ressam George Braque’ın (Corc Bırag) öncülüğünde
1908 yılında Paris’te gelişmiştir. Figür ve nesneler, klasik resmin temellerinin aksine tek bir bakış açısıyla
değil birkaç yönden yansıtılıp hacimsel olarak bir düzlem üzerinde betimlenmiştir. Kübist akımın en belirgin
özelliği, varlığın dış görünüşü ile beraber iç dünyasının da yansıtılmasıdır. Kübist ressamlar, farklı bir bakış
açısıyla ele aldıkları figür ve nesnelerin içerikleri ile ilgili daha derin bilgiler vermeyi amaçlamışlardır.

Dönemin en önemli temsilcisi Picasso, ilk yıllarında babasından figür
çizimi ve yağlı boya resim yapılışı konusunda sanat eğitimi almış
ve üçte birlik kompozisyon kurallarını ustalıkla uygulamıştır. Üçte
bir kuralında, bir yüzey dikey ve yatay olarak üçe bölündüğünde ve
ardından görüntünün ana unsurları bu çizgiler boyunca veya kavşak
noktalarına yerleştirildiğinde “düzenlemenin daha dinamik olması”
amaçlanır. Dolayısıyla Picasso, figür ve nesneyi ele alış biçimi
ile geleneksel resim anlayışından uzaklaşsa da kompozisyonun
geometrisinde geleneksel yöntemleri kullanmıştır.

Picasso “Yaşlı Gitarist” isimli eserinde (Görsel 4.17) yüzeyi üçte bir
kuralına uygun düzenlemiştir. Kompozisyonun ortasında gitaristin
sağ kolu ve eli havada asılı duruyormuş gibi görünür. Figürün uzun
parmakları sağ bacağına doğru kıvrılarak gitarı koza gibi sarmaktadır.
Kompozisyonun sağ üst kısmında ise parmaklar zarif bir şekilde
hareket hâlinde konumlandırılmış ve sanki alanın sınırlarının ötesine
uzanıyormuş gibi omuzlardan biraz daha yükseğe kaldırılmıştır.
Kompozisyonda gitaristin körlüğünü ifade eden boş gözleri, burnu
Görsel 4.17: Kompozisyon Şeması (Yaşlı
ve ağzı; aşağı doğru olacak şekilde üçüncü kavşak noktasını dikey Gitarist, 1903, Pablo Picasso, Chicago Sanat
olarak hizalar. Ardından dirsekten gitara ve ellere doğru başka Enstitüsü, ABD)
bir yön uzanmaktadır. Gitar, tablonun odak noktasıdır ve belki de
figürün sahip olduğu en önemli varlığı simgelemektedir.

78