Page 77 - İKİ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

KOMPOZİSYON

Dönemin önemli temsilcilerinden biri olan El Greco,
kompozisyonlarında dinî duyguları abartılı özelliklerle
ifade etmeye çalışmıştır (Görsel 4.12). İnsan formunun
gerçekçi tasvirinden ve Yüksek Rönesans’ta elde edilen
perspektif ustalığından sonra duygusal ve sanatsal et-
kiyi vurgulamak için kompozisyonun geometrisi para-
lelinde insan figürünün hareketlerine ve oranlarına ka-
sıtlı olarak müdahale etmiş ve dönemin ruhuna uygun
bir kompozisyon anlayışı benimsemiştir. Sanatçı, bu
kompozisyonlarında zarafet duygusu sağlayan kıvrımlı
hareketlerle insan formunu yeniden yorumlamıştır.

Rönesansta yatay ve dikey hatların kompozisyon kur-
guları için bir yön aracı olmanın ötesinde kompozisyon
kurgularının temeli olduğu da görülür. Barok kompo-
zisyonların odak noktası ise “konu”dur. Rönesans’ta
merkezî bir eksen etrafında düzenlenen resimler, Barok
Dönem’de daha serbest şekilde dü zenlenmiştir. Röne-
sans’ta tuval boyutuna göre kurulan kompozisyonlar,
yerini daha çok çerçeveden taşan bü yük ebatlı kom-
pozisyonlara bırakmıştır. Barok Dönem kompozisyonla-
rında dramatik etkiyi arttıran ışık-gölge ve buna bağlı Görsel 4.12: Kompozisyon Şeması (Simon'un Evindeki
olarak hareket vurgulanmış, ayrıntılı fi gürler ve karma- Ziyafet, 1608–1614, El Greco, Chicago Sanat Enstitüsü, ABD)
şık sahneler, izleyicide duygu ve coşku uyandırmak için
tasarlanmıştır.

Tarihsel gelişim açısından incelendiğinde resmin kom-
pozisyonunun üçgen kompozisyon yapısından prami-
dal yapıya ve buradan da diyagonal yapıya dönüşerek
açık kompozisyonlara dönüştüğü görülmektedir. Diya-
gonal kompozisyonun dağınıklığı, figür ve kompozisyon
açısından yeni düzenlemelere zemin oluşturmuştur.
Resim sana tında Rönesans’tan yaklaşık iki yüz yıl sonra
gelinen aşamanın figür ve kompozisyon açısın dan da
köklü değişimleri içerdiği söylenebilir.

Barok Dönem kompozisyonlarının temelindeki ışık ve
gölgenin oluşturduğu ihtişamlı atmosferik etki, izleyici-
yi kompozisyonun içine çeker. Kompozis yonlarda aynı
zamanda renk, canlılık ve duygusal coşkunluğun önem- Görsel 4.13: Kompozisyon Şeması (Dr. Nicolaes Tulp'un
Anatomi Dersi, 1632, Rembrandt van Rijn, Mauritshuis
sendiği görülmektedir. Dönemin önemli temsilcilerden Kraliyet Resim Galerisi, Hollanda)
olan Rembrandt (Rembırant)’ın “Dr. Nicolaes Tulp’un
Anatomi Dersi” isimli eserinde (Görsel 4.13) dönemin
kompozis yon anlayışı net bir şekilde görülmektedir.

75