Page 263 - SANAT ESERLERİ ANALİZİ 12

Resim, Minyatür Sanatı

• Osmanlı Dönemi’nde doruğa ulaşan resim sanatı, sultan ve
vezirlerin yaşamlarından alınan olayların, edebiyat yapıtların-
daki öykü, eğlence, av merasimleri, manzara, portre ve dinî
konuların seçildiği görülür. Ayrıca bilimsel amaçla hazırlanan
tıp, hayvan bilimi, bitki bilimi ve astroloji konulu minyatürler
de önemli bir yere sahiptir.
• Saraya bağımlı olarak gelişen minyatür sanatının en önem-
li merkezi İstanbul’dur. Bu dönemde kültürlü ve sanatsever
bir kişi olan Fatih Sultan Mehmet Avrupa’dan birçok ressa-
mı İstanbul’a getirterek kendi resimlerini yaptırmıştır. Bu res-
samların en ünlüsü Fatih portresiyle tanınan İtalyan sanatçı
Gentille Bellini’dir (Görsel 4.83). İstanbul’da bir süre kalan bu
ressamlar, sarayın minyatür ustalarını da etkilemiştir. Bu dö-
nemin önemli nakkaşı ise Nakkaş Sinan Bey’dir (ö. 1471).
Sinan Bey’in yaptığı gül koklayan Fatih Sultan Mehmet port-
Görsel 4.83 resi en az Bellini’nin çalışması kadar önemlidir (Görsel 4.84).
“Fatih Sultan Mehmet’in Portresi”,
1479-80, • Edebiyatla ilgili bir antoloji kitabı olan 1455 tarihli Dilsuzna-
Gentile Bellini, me Edirne’de hazırlanmıştır. 1465 yılında Amasya’da yazılıp
Ulusal Galeri, Londra resimlendirilen Cerrâhiye-i İlhâniye adlı eser dönemin min-
yatürlerinin bulunduğu önemli bir örnektir. II. Bayezit döne-
minde, Avrupa’dan etkilenen üslup yerine geleneksel minya-
tür üslubu ağırlık kazanmıştır. Bu dönemde saraya daha çok
doğudaki Türk İslam ülkelerinden nakkaşlar çağrılmıştır.

• Kanuni Sultan Süleyman döneminde kitap resimleme ge-
leneği en parlak dönemi yaşamıştır. Önemli örneklerin yer
aldığı bu dönemde tarihi olaylar betimlenmiş, renk tonları
sanatçıların paletine göre değişmiş, az da olsa gölge tonları
kullanılmıştır. Açık pembe, leylak, eflatun ve yeşil en çok ter-
cih edilen renklerdir. Bu dönemin en önemli nakkaşı Matrakçı
Nasuh’tur (ö.1564). Sanatçının Kanuni’nin 1534-1536 yılla-
rında yaptığı Irak seferini konu alan Beyan-ı Menazil-i Sefer-î
Irakeyn adlı eseri günümüzde İstanbul Üniversitesi Kütüpha-
nesinde bulunmaktadır. Kitapta, İstanbul’dan Bağdat’a tüm
önemli güzergâhlar, yollar, kaleler, köprüler, kentler özgün bir
anlatım biçimiyle betimlenmiştir. Tarihi konulu el yazmaların-
daki resimler yaşanan dönemi görsele dönüştürmesi açısın-
dan belge niteliği taşımaktadır. Kanuni döneminin diğer bir
yapıtı şair Arifî’nin yazdığı Süleymannâme’dir. Bu kitapta 69
minyatür bulunmaktadır.
• Türk minyatür sanatı, 16.yy.da II. Selim ve III. Murat gibi hü-
kümdarların da desteği ile daha çok gelişmiştir. II. Selim dö-
neminin en tanınmış nakkaşı, Nakkaş Osman’dır (ö. 16.yy.ın
son çeyreği). Sanatçı, Nüzhet el Ahbâr der Sefer-i Zigetvar
(Görsel 4.85) adlı eser için yirmi minyatür yapmıştır. Bu min-
yatürler, Türk minyatür sanatının tüm özelliklerini gösterir.
Görsel 4.84
“Fatih Sultan Mehmet’in Portresi”, • III. Murat döneminden kalma en ilginç el yazması, Surnâme-i
1480, Hümayun’dur. Nakkaş Osman tarafından resimlenen bu ki-
Sinan Bey veya Ahmed Şiblizâde tabın konusu III. Murat’ın oğlu şehzade Mehmet’in sünnet
TSMK, İstanbul

260 SANAT ESERLERİ ANALİZİ