Page 97 - GENEL SANAT TARİHİ 10

MODERNİZM VE SANATTA YENİLİKLER

Genel olarak de stijl akımı; ilkel renkler ve geometrik biçimler arasındaki ilişkileri araştıran, geometrik formlar ve
çizgiler üzerinde duran, figüratif çağrışımı andırabilecek her türlü görünümün terk edildiği anlayıştır. Bu anlayış
günümüz endüstri alanlarına da ilham kaynağı olmuştur.
De stijl akımının sanat anlayışı arasında;
• Sanat yapıtının geometrik bir düzeni ifade etmesi,

• Geometrik düzenin temelini mimarinin oluşturması,
• Resmin hem mimari yapıya hem de müzik eserine benzemesi,
• Resmin kompozisyonda kullanılan elemanların (renk, biçim, çizgi vb.) harmonisini oluşturması,
• Derinliğin önemsenmediği, saf geometrik şekillerin ve düz, tek renkli arka planların kullanılmadığı bir anlayışla
sanatın nesnelerin fiziki görünümlerden arındırılması bulunmaktadır.
Akımın temsilcileri arasında; Piet Mondrian (1872-1944), Teo van Doesburg (1883-1931), Bart van Der Leck (Bart
van Der Lek) (1876-1958), J.J. Piter Oud (Pitır Aud) (1890-1963), Gerrit Rietveld (Gerit Ritvıld) (1888-1964) ve Wilmos
Huszar (Wilmas Huzar) (1884-1860) bulunmaktadır.
De stijl akımının önemli sanatçılarından Piet Mondirian (1872-1944) doğal formların görsel biçimlerinden ziyade
onların yapısal ve varlık gerçeği ile ilgilenmiştir. Sanatçının amacının sonsuz olarak bilinen evreni daracık,
geometrik soyut mekânlara sığdırmak olduğunu düşünen Mondrian sanat anlayışını: “Resim kendinden başka
hiçbir şeyi anımsatmamalıdır.” şeklinde ifade etmiştir. ”Resmin iki ana ögesi olduğunu, resmin çizgi ve renklerden
meydana geldiğini ifade etmiştir. Eserlerinde genellikle yatay ya da dikey eksenler üzerine oturmuş geometrik
biçimlerden oluşan çizgilerde, siyah, beyaz ve gri renkleri kullanmıştır. Sanat anlayışını yansıtan “Komposizyon”
adlı çalışmasında sanatçı çeşitli geometrik şekilleri farklı boyutlarda ve farklı renklerle yapmış; genellikle gri,
mavi, siyah ve kahverengi renkler kullanmıştır (Görsel 3.38).

Görsel 3.38: Kompozisyon, Piet Mondrian, 1921, Özel koleksiyon

Eserleri arasında; “Gri Ağaç”, “Kırmızı Ağaç”, “Broadvay Boogie Woogie Dizisi (Brodva Bogi Vogi)”, “Nehir
Üzerinde Değirmen”, “Kavanozla Natürmort” bulunmaktadır.

De stijl akımının kurucusu olarak kabul edilen Theo van Doesburg (1883-1931) yenilikçi fikirleri ile
tanınmıştır. Sanatçının yenilikçi fikirleri ve farklı bakış açıları onun modern sanatlar tarihinde önemli
bir yer edinmesini sağlamıştır. Resim çalışmalarının yanı sıra tasarım ve mimari ile ilgilenmiş hem
kuramsal hem de uygulamalı çalışmalar yapmıştır.

95