Page 124 - TÜRK İSLAM SANATI 11

5. ÜNİTE

A ağıdaki metni okuyunuz ve görselleri inceleyerek soruları cevaplayınız.
1. 14. yüzyıl Beylikler Devri sanat ve mimari eserlerinin özellikleri
Etkinlik 5.6. hakkında neler söyleyebilirsiniz?
2. Beylikler Dönemi sanatının daha sonraki dönem sanat eserlerinde de
etkisini göstermesinin nedenleri sizce nelerdir?

Ulu Camii, Manisa İsa Bey Camii, İzmir

Selçuklu Devri’nin geli tirdiği mimari süsleme ve el sanatları 14. yüzyılda bir dönüm
noktasına gelir. Çe itli Türk topluluklarının bağımsız beylikleriyle Anadolu sanat ve kültür
hayatında yeni bir arama ve deneme devresine geçilir. Bu denemenin durulmaya ba ladığı
15. yüzyılda Bursa, Edirne, İstanbul merkezlerinin öncü olduğu Osmanlı sanatının yeni bir
ahsiyetle kendini geli tirdiği görülür.
Çe itli bölgelerdeki beylikler ayrı ayrı denemeler ortaya koyarak Selçuklu karakterinde
bazen büyük ölçüde kopar, bazen de kuvvetle eskiyi yansıtır. 14. yüzyıl Beylikler Devri, Selçuk
sanatının doruğuna yükselttiği ta ve çini süslemeyi genellikle sadele tirerek, sayıca azalan
örneklerle sürdürür. Karaman ve Doğu Anadolu Bölgesi eserleri ta i çiliğinde, Batı ve Orta
Anadolu çini ve tuğlada Selçuklu karakterini sürdürmek gayretindedir. 14. yüzyılın ta ınabilir
el sanatlarında durum farklıdır. Seramik, ah ap, halı dallarında bazı örneklerle Selçuk Devri’ni
a an yenilik, ustalık ve incelikle sunulan ürünler Osmanlı sanatının hazırlayıcısı olur.
G. Öney, “Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları”, s. 3

Yakutiye Medresesinin en göz alıcı elemanları hiç şüphesiz minaresiyle taç kapısıdır.
Minare, birinin başı yukarıda öbürününki aşağıda olmak üzere stilize lale biçiminde sıralar
hâlinde örülmüştür. Lale sıraları kırmızı tuğladan bordürlerle belirtilmiş, içleri firuze ve
patlıcan moru kare çinilerle renklendirilmiş; dikdörtgen, yuvarlak ve kavisli küçük parça
tuğlalarla doldurulmuştur. Anadolu’da bir eşi daha bulunmayan bu minarenin şerefe, petek
ve külah kısımları yıkılmış, minareden geriye sadece gövdesi kalmıştır (Görsel 5.51). Taç
kapının iki yanında üstte geometrik şekiller, palmetler ve sarmaşık motifleriyle işlenmiş
dikdörtgen biçiminde panolar; onların altında kemerli nişlerin içerisinde hayat ağacı, hayvan
ve kuş kabartmaları bulunmaktadır (Görsel 5.52).

Görsel 5.51: Yakutiye Medresesinin stilize lale sıralı minaresi, Görsel 5.52: Yakutiye Medresesi taç kapısındaki hayat ağacı,
Erzurum Erzurum

121