Page 126 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

6. ÜNİTE
Dönemin yapılarında çoğunlukla Anadolu Selçuklu, Beylikler, Klasik Osmanlı
dönemlerine ve özellikle Mimar Sinan yapılarına ait biçim ve ögelerin kullanıldığı
görülmektedir (Görsel 6.2).

Görsel 6.2: Ankara Resim ve
Heykel Müzesi, Arif Hikmet
Koyunoğlu, 1930
Bu akım, daha çok eski dinsel yapılardan alınan geniş saçaklar, kubbe, sivri kemer, sütun,
çıkma, çini kaplamalar gibi yapı ögelerini sivil mimarlığa uygulamaya çalışmıştır. Akım
daha çok kamu yapılarında görülmüş, konutları pek etkilememiştir. Cumhuriyet’in kuruluş
aşamasından sonra yeni atılımlar ve dışa açılma eğilimlerinin artması ile I. Ulusal mimarlık
akımına bağlı mimarlara ve eserlerine yönelik eleştiriler çoğalmış, geçmişe fazla bağlı
görülen bu üslup, 1930’larda yerini yeni üsluplara bırakmıştır. Akımın en önemli temsilcileri
başta Vedat Tek ve Mimar Kemaleddin olmak üzere Arif Hikmet Koyunoğlu ile İtalyan asıllı
mimar Giulio Mongeri ’dir.

Cumhuriyet’in ilanından hemen sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin imar programında görev
alan mimarlardan biri Vedat Tek (1873-1942)’tir. Atatürk’ün emri ile Ankara’ya gelen Vedat
Bey ilk iş olarak Çankaya Gazi Köşkü’nü düzenlemiştir. Vedat Bey’in 1924 yılında inşa ettiği
Eski Halk Fırkası Mahfili 1960 yılına kadar Büyük Millet Meclisi Binası olarak hizmet vermiştir.
Cumhuriyetin ilk yapılarını gerçekleştiren Mimar Vedat, Selçuklu yapılarından başlayarak
geleneksel mimari sanatımızın özelliklerini taşıyan bir mimari stile ulaşmayı amaçlamış;
gördüğü eski yapıların mimari elemanlarını ve bezeme özelliklerini eskizler hâlinde çizerek
belgelemiştir. Mimarinin özünde değil dekorasyonunda gerçekleşen bir üslup ortaya
koymuştur. Mimar Vedat’ın en önemli yapıtları İzmir Saat Kulesi (1900), Sultanahmet Tapu
ve Kadastro Müdürlüğü (1908), Sirkeci Büyük Postane Binası (1909), Hoybar Mescidi (1909),
Mimar Vedat Tek Evi (1913), Mes’adet Hanı
(1915), Tayyare Şehitleri Abidesi (1916), II.
TBMM Binası (1923), Ankara Çankaya Gazi
Köşkü’dür (1924).
Vedat Tek tarafından tasarlanan Sirkeci Büyük
Postane Binası (Görsel 6.3), merdivenler
vasıtasıyla yükseltilmiş simetrik anlayışın hâkim
olduğu bir girişe sahiptir. Yapıda özellikle giriş
bölümleri vurgulanmıştır. Cephede yer alan
her iki köşe ön plana çıkartılmış bunların üzeri
ise kubbeciklerle örtülmüştür. Eserde Klasik
Osmanlı tezyinatına uygun çini uygulamaları
ve kalem işi örnekler kullanılmıştır. Bina, Mimar
Vedat Tek’in anıtsal yapıları içinde önemli bir
yere sahiptir.
Görsel 6.3: Sirkeci Büyük Postane Binası, Vedat Tek, İstanbul

124