Page 152 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

6. ÜNİTE
6.5. CUMHURİYET DÖNEMİ GELENEKSEL SANATLAR
El sanatları, bir milletin gelenek, görenek ve yaşam biçimini nesilden nesile aktaran;
millî kültürü tanıtan en önemli unsurlardandır. Çeşitli medeniyet ve kültürlerin beşiği
olan ve içinde eşsiz tarihi eserleri saklayan ülkemiz, el sanatları yönünden çok zengin
bir geçmişe sahiptir. Hat, minyatür, çini-seramik, dokuma, halı-kilim, kalem işi, cilt, ba-
kırcılık, keçe, ağaç oyma, sedef kakmacılığı, ebru, tezhip, gölge sanatı geleneksel Türk
el sanatlarındandır.
Hat Sanatı
İslam kültüründe belirli kurallara uygun şekilde güzel yazı yazma sanatı anlamına gelen
hat; taş, tuğla, çini, ağaç, maden, kumaş üzerinde ve mimaride kullanılmıştır. Hat yazısı
yazan sanatçılara hattat; hat sanatında köşeli yazılara kûfi, yuvarlak yazılara sülüs ve
nesih denir. Hat sanatının malzemeleri kağıt, kalem ve mürekkeptir. Cumhuriyet’ten
sonra harf devrimi ile Arap harflerinin kullanımdan kaldırılması hat sanatını olumsuz
etkilemiştir. Kitapların Latin harfleriyle ve baskıyla hazırlanması, bu sanatın kullanım
alanını hemen hemen yalnız camilerdeki duvar yazılarına indirgemiştir.
Hem Osmanlı hem Cumhuriyet devrinde yaşayan, ünlü sanatkâr Hamit Aytaç (1891-
1982) İstanbul’da Gülşen-i Maarif Mektebine hat hocası olmuştur. Hamit Bey, çok kud-
retli bir hattat olduğu için bütün İslam yazılarını kolaylıkla yazarak her çeşit yazıdan,
sayısını kendisinin de bilmediği kadar eser vermiştir (Görsel 6.52). İki Kur’an yazmış,
bunlardan biri hem Türkiye’de hem Almanya’da basılmıştır.

Görsel 6.52: Celî-ta'lik levha,
Hamit Aytaç, Emin Barın Hat
Koleksiyonu
Necmeddin Okyay (1883-1976) klasik sanatlarımızın en büyük üstatlarındandır.
BİLGİ KUTUSU
Os manlıdan Hat, ebru, ciltçilik, okçuluk, âharcılık (âhar: Hat, tezhip ve minyatür
Türk kitap sanatlarının klasik sanatlarında kullanılan kâğıt üzerine sürülen koruyucu tabaka), mürekkepçilik gibi
tarzda yetişmiş son büyük pek çok sanat dalının günümüze aktarılmasını sağlamıştır. Cilt ve yazı hocalığı yapan
ustası olan Necmeddin Ok- Necmeddin Okyay millî sanatlarımızın canlı tutulmasında, gelişmesinde ve yeni
yay’a hattatlığının yanı sıra nesillere aktarılmasında önemli rol oynamış, birçok ünlü hattata hocalık yapmıştır.
ebru ve âhar yapımı, ciltçi- Müze ve koleksiyonlarda çok sayıda eseri bulunmaktadır (Görsel 6.53).
lik, mürekkep yapmakta,
gül yetiştiriciliği, okçulukta,
tarih düşürme ve benzeri
sayısız alandaki ustalığı ne-
deniyle “hezarfen” unvanı
verilmiştir. Çok sayıda eser
veren sanatçı, bilgisi ve sa-
natını ilgilenen herkesle
paylaşarak birçok ustanın
yetişmesine de vesile ol-
muştur.

Görsel 6.53: Necmeddin Okyay,
İbrahim Suresi 7. ayet, Resim ve
Heykel Müzesi, İstanbul

150