Page 154 - TÜRK İSLAM SANATI 11

6. ÜNİTE

Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u almasıyla başlayan Klasik Dönem Osmanlı
sanatının ilk örneği, 1463-1470 yılları arasında Mimar Atik Sinan’a yaptırılan Fatih
Külliyesi’dir. 110000 m² lik alan üzerinde yapılan külliye, Fatih Camii merkez olarak
yapılmış ve içerisinde; darüşşifa, tabhane (misafirhane), mektep, kütüphane, muvak-
kithane (namaz vakitlerinin belirlendiği yer), imaret, kervansaray, on altı medrese,
hamam ve Fatih Sultan Mehmet ile hanımı Gülbahar Hatun’un türbesi yer almaktadır
(Görsel 6.11).

Görsel 6.11: Fatih Külliyesi planı, İstanbul Görsel 6.12: Fatih Camii, İstanbul
Külliyenin merkezinde yer alan cami, ilk planında merkezî kubbeli olarak yapılmıştır.
Daha sonraları kubbenin kıble tarafına yarım kubbe, yanlara ise üçer küçük kubbe eklenerek
geniş bir plan ortaya çıkarılmıştır. 1767-1771 yılları arasında yapılan tamiratla günümüzdeki
şeklini alan 20 m çapındaki merkezi kubbesi ile onun yanlarında yer alan dört çeyrek kubbe-
den meydana gelmiştir (Görsel 6.12).
Günümüze kadar orijinal hâlde gelen ve şadırvanlı avlusu kesme taşlardan örülü olan
külliyenin duvarlarında iki sıra pencere ve kubbeli revak kısımları bulunmaktadır. Caminin
mihrabı mermerden yapılmış olup mukarnaslıdır. Köşelerde sütunceler bulunmaktadır.
O zamana kadar yapılan en büyük kubbeye sahip olan cami, bu kubbeye eklenen yarım
kubbe ile Klasik Dönem Osmanlı sanatında çığır açmıştır. Fonksiyonel bir plana sahip olan
yapı, kendisinden sonra inşa edilen külliyelere örnek teşkil etmesi açısından da önemlidir.
Külliyenin içinde yer alan caminin etrafında sekiz medrese vardır. Caminin doğusundaki
medrese topluluğuna Karadeniz, batısındaki medrese topluluğuna ise Akdeniz Medreseleri
(Fatih Medreseleri) denmektedir. Açık avlulu olan sekiz medrese “Sahnı Seman Medrese-
leri” diye de bilinir.
Külliye içinde iki adet türbe bulunmaktadır. Bu türbeler Fatih Sultan Mehmet ve eşi
Gülbahar Hatun’a aittir. Gülbahar Hatun Türbesi altıgen, Fatih Sultan Mehmet Türbesi ise
ongen olarak yapılmıştır.
Misafirlerin üç gün boyunca ücretsiz olarak konakladığı tabhane 14 odadan meydana
gelmektedir.
12 m çapında kubbeli büyük eyvan, odalar arasında bir mahzen yeri ile ikişer kubbeli yan
eyvanlarla 20 kubbeli revaklardan ibarettir. Külliyenin içinde bulunan kervansaray ise
tabhane ile bu imareti içine alan geniş avlunun köşesindedir.

151