Page 147 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

CUMHURİYET DÖNEMİ SANATI

Fotogerçekçilik
Fotogerçekçi akım, 1960’larda Amerika’da New
York ve Los Angeles gibi şehirlerin sanat ortam-
larında ortaya çıkmıştır. Bu yıllarda soyut sanatın
aksine modernizmle birlikte resim sanatından
çıkarılmak istenen figüratif resim, pop art sanat-
çıları tarafından yeniden gündeme getirilmiş; fo-
togerçekçi sanatçıların fotoğraftan yola çıkarak
resimlerinde gerçeği bire bir yansıtması sonucu
fotogerçekçilik akımı ortaya çıkmıştır. Çağdaş
Türk resminde fotogerçekçi akımından etkile-
nen ilk isim Nur Koçak’tır. Türk resminde fotoger-
çekçi eğilim gösteren sanatçılar; çalışmalarına
aktardıkları figür, nesne ve fotoğrafa duygusal
betimlemeler ve kavramsal anlamlar yükleyerek
çalışmalarını sergilemişlerdir. Türkiye’de fotoger-
çekçi akım, akımdan ziyade eğilim düzeyinde
kalmıştır. Ülkemizde fotogerçekçi çalışmalar ya- Görsel 6.39: Rujlar, Nur Koçak, 1987
pan sanatçılar arasında Nur Koçak (Görsel 6.39),
Mustafa Sekban, Taner Ceylan, Cömert Doğru ve
Mustafa Yüce bulunmaktadır.
Kavramsal Sanat
Kavramsal sanat 1960’lı yılların sonunda Amerika ve İngiltere’de ortaya çıkan ve
uluslararası hâle gelen, sanatın anlam ve amaçlarını sorgulayan, geleneksel sanatın
sınırlarını zorlayan ve genişleten öncü bir akımdır. Türkiye’de 1980’lerde sanat ortamında
bir hareketlilik yaşanmış ve 1990’lardan günümüze yeni sanat yaklaşımları benimsenmiş;
yeni dışavurumculuk, art povera, enstalasyon sanatı gibi sanat hareketleri 1980’li
yıllarda kavramsal sanat çerçevesinde oluşum göstermiştir. 1980’lerden sonra Türkiye’de
malzeme ve yöntem olarak geniş bir alanda var olan kavramsal sanat, özgür bir kimliğe
kavuşmuştur. Plastik sanatlarda tuval ve boyalarla yapılan resimler etkisini yitirmiş,
sanatçılar tuvalin dışına çıkma isteklerini ve yeni
arayışlarını dile getiren söylemleriyle dikkat çekmiştir.
Sınır tanımayan sanatçılar, düşüncelerini her türlü
malzemede göstermiştir. Seyirciyi merkeze alarak
eleştirel ve düşündürücü bir tavır almışlar; sanatçı,
sanat eseri, müze ve galerileri sorgulayarak sınırları
aşmaya çalışmışlardır. Böylelikle kavramsal sanatta
günlük hayattaki hazır nesneler, resim ve heykelin
yerini almış; yeni bir eğilim ortaya çıkmıştır. Ülkemizde
kavramsal sanat çalışmaları yapan sanatçılar arasında
Şükrü Aysan, Hüsamettin Koçan, Ayşe Erkmen, Füsun
Onur, Erdağ Aksel, Serhat Kiraz, Canan Beykal, Balkan
Naci İslimyeli, Şükran Moral gibi isimler bulunmaktadır.
Ayşe Erkmen’in kavramsal sanat kapsamında yaptığı
su arıtma sistemlerinden oluşan ‘Plan B’ adlı heykel
düzenlemesi Venedik Bienali’nde Türkiye’yi temsil
etmiştir. (Görsel 6.40). Erkmen, Venedik’in suyla
ilişkisine gönderme yaparak gerçekleştirdiği Plan B’de
tarihi mekâna yeniden düzenlediği bir arıtma sistemini
yerleştirmiştir. Kareografik bir şekilde düzenlenen
formlar tarafından kanaldaki pis suyun arıtılıp
içilebilecek duruma getirildikten sonra tekrar kanala
geri verilmesi düşüncesi harekete geçirilmektedir. Görsel 6.40: Plan B, Ayşe Erkmen, Mekâna Özgü Enstalasyon, 2011

145