Page 145 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

CUMHURİYET DÖNEMİ SANATI

Lise çağlarında Eşref Üren’in öğrencisi olan Leyla Gamsız
(1921-2010) aldığı burs ile Paris’e gitmiştir. Anadolu ve Batı
sanatını harmanlayan sanatçının kendine özgü dili, onu
Türk resim sanatının yenilikçi ressamlarından yapmıştır.
Leyla Gamsız’ın resmi genel olarak üç bölümde değer-
lendirilebilir. Birincisi 1940-1960 tarihleri arasında Matisse
etkisini kendi birikimi ve yorumuyla sanatına aktardığı dö-
nemdir. 1960-1980 yılları arasını kapsayan ikinci dönem
sanatçının lirik soyuta yaklaştığı, leke ve rengi tuvalinde yo-
ğurduğu dönemdir. 1980-2000 yılları sanatçının tuvalinde
nü resimlerin yanı sıra natürmortların yer aldığı dönemdir.
Eserleri arasında Bahar, Enteriyör, Geyikli Çayır, Hendek’te
Evler, Tütüncü Kadınlar, Düşünce, Sarı Papatyalar, Köylü Ka-
dınlar, Peyzaj, Bayan Figürlü Peyzaj, Natürmort, Bursa’dan
(Görsel 6.35) yer almaktadır. Görsel 6.35: Bursa'dan, Leyla Gamsız, Gazi Üniversitesi Resim ve
Heykel Müzesi, Ankara

SIRA SİZDE
Onlar Grubu sanatçılarının yapmış olduğu resim çalışmalarını araştırınız. Araştırma
sonuçlarını bir sunum hâline getiriniz ve sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. Araştır-
ma sonucunda bulduğunuz görselleri sınıf panosunda sergileyiniz.

1950 VE SONRASI TÜRK SANATINDA GÖRÜLEN AKIMLAR
Soyut Sanat
Türk resim sanatı, 1950’den itibaren Batı’da oluşan yenilikçi akımları takip etmiştir. Ba-
tı’da soyut sanat Kandinsky’nin 1910’larda yaptığı lirik resimle başlamıştır. Kandinsky
soyut sanatı gündelik yaşamın ötesinde görmüş ve doğayı olduğu gibi taklit etme-
yi bırakmıştır. Kandinsky’nin bu arayışları soyut resmin ve soyut sanatın başlangıcı
olarak kabul edilmiştir. Ülkemizde soyut eğilimlerin genel anlamda çizgisel biçim
bozmaları, kübist biçimlendirme yöntemleri ve fovist yaklaşım yönünde olduğu dü-
şünülmektedir. Soyut sanat içinde yer alan ve tek bir soyut anlayış içinde çalışmaları-
nı sürdüren sanatçımız yok denenecek kadar azdır. Bu nedenle Türk resminde soyut
sanatı “geometrik soyutlama” ve “lirik soyutlama” olarak gruplandırabiliriz.
Türk resminde geometrik soyutlama kübizm etkileri sonucunda
gelişmiştir. Batı’da kübist akımın başlaması ile ülkemizde de geomet-
rik düzenlemeler ve yaklaşımlar sanatçılarımızın eserlerinde yer al-
maya başlamıştır. Sanatçılarımız geometrik soyut çalışmalarında nes-
neleri renkle bölerek geometrik renk planları yapmışlardır. 1948’de
Devlet Resim Sergisinde birincilik ödülü alan Ferruh Başağa’nın “Aşk”
adlı resmi İlk geometrik soyut çalışmadır. Süreç içinde sanatçılar, so-
yut sanat içerisinde geleneksel Türk motiflerini de kullanmışlardır. Ha-
mit Görele, sembolik nesne ve biçimlerden oluşan düzenlemelerini
tuvale aktarmış; Cemal Bingöl figüratif anlayıştan uzak, geometrik bir
anlayışı benimsemiştir. Sabri Berkel resimlerinde geleneksel motifler
kullanmış, geometrik soyutlamalar yapmıştır. Adnan Turani ve Adnan
Çoker geometrik soyut çalışan ressamlarımızdandır. Adnan Çoker’in
geometrik biçim düzenlemelerinde Anadolu Selçuklu mimarisinin iz-
leri görülmektedir. 1960’lardan sonra Abidin Elderoğlu eski Türk kalig-
rafi geleneklerini canlandıran soyut resim çalışmaları yapmıştır. Soyut
resim alanında geometrik soyutlama yapan ressamlarımızın arasında
Maide Arel (Görsel 6.36) ve Şemsi Arel de yer almaktadır.
Görsel 6.36: Kadın, Maide Arel, Resim ve Heykel
Müzesi, İstanbul
143