Page 175 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Osmanlı Dönemi Sanatı

C) Kasır ve Köşk
Batılılaşma Dönemi’nde öne çıkan yapı tiplerinden bazıları da kasırlar ve köşklerdir.
Genellikle kent dışında yer alan ve sürekli oturmak için yapılmamış, hükümdara ait Osmanlı
konut yapılarına kasır denilmektedir. Köşk ise Türk mimarisinde bir saray veya konak
kompleksi içinde yer alan ve ana yapıdan bağımsız nitelikte, sürekli kullanıma hizmet
etmeyen küçük yapıdır. Köşkler genellikle ahşap malzemeden yapılmıştır. Topkapı Sarayı
içinde yer alan Bağdat Köşkü bunlardandır. İstanbul’da yapılan en ünlü kasırlardan olan
Hidiv Kasrı son Mısır Hidivi (Osmanlılarda Mısır yöneticilerine verilen isim) Abbas
Hilmi Paşa tarafından 1906 yılında yaptırılmıştır. Yapı art nova üslubunda süsleme
özellikleri göstermektedir. 1930’lu yıllara kadar kullanılan yapı uzun süre boş kalınca yıkıl-
maya yüz tutmuştur. Yapılan restorasyonla tekrar kullanılmaya başlanmıştır (Görsel 6.45).

Görsel 6.45: Hidiv Kasrı, İstanbul
Sadabad Bölgesi, Lale Devri’nde yapılan saray, köşk ve bahçe düzenlemeleri ile döne-
min en ünlü eğlence ve mesire alanı olmuştur (Görsel 6.46). 1722 yılında Lale Devri’nde
yapılan ilk Sadabad Kasrı rokoko tarzı özelliklere sahiptir. Patrona Halil İsyanı ile beraber
harap olan sarayın yerine 1809-1816 yılları arasında Sultan II. Mahmut Dönemi’nde kasır,
saray, köşk ve cami yaptırılmıştır. Sultan Abdülaziz Dönemi’nde yıkılmaya yüz tutmuş olan
saraylar eski, yıpranmış ve küçük olmaları nedeniyle yıktırılmıştır. Sadabad Sarayı 1862
yılında Avrupa saraylarına benzer olarak Sarkis Balyan tarafından yeniden yapılmıştır.
Yapılan bu saray 1941 yılına kadar ayakta kalabilmiş ve daha sonra yıkılmıştır. Mermer
kaplı su kanalı, çağlayanların bulunduğu mermer kaskat ile birkaç parça mermer kâse
yapıdan günümüze kadar ulaşabilenlerdir.

Görsel 6.46: Sadabad Kasrı mesire alanını gösteren minyatür kesiti

172