Page 170 - TÜRK İSLAM SANATI 11

6. ÜNİTE

Mimari açıdan Osmanlı saray geleneğinde uygulanan Türk evi özelliklerine bağlı
kalınarak yapılan sarayda barok, rokoko, neoklasik ve ampir üslup uygulamaları bir arada
görülmektedir. Süslemelerinde altın sarısı kullanılmış olan sarayın duvarlarında ise Hereke
halıları vardır. Sarayın kullanım malzemeleri arasında yurt dışından gelen yıldız porselenler
ve kristaller bulunmaktadır. Duvarlarda Batılı ressamlarca çizilmiş çok sayıda yağlı boya
tablo da bulunmaktadır. Mustafa Kemal Atatürk 1927-1938 yılları arasında aralıklarla
burada kalmış ve çalışmalarını buradan yürütmüştür. Sarayın Veliaht Dairesi günümüzde
Resim ve Heykel Müzesi olarak kullanılmaktadır.
Beşiktaş’ta 500000 metrekarelik alana yapılan Yıldız Sarayı’nın bulunduğu bölgeye Sultan
III. Selim’in, annesi Mihrişah Valide Sultan için yaptırdığı köşkten dolayı “yıldız” adı veril-
miştir. Sultan II. Mahmut (1808-1839), Sultan Abdülmecid (1839-1861) ve Sultan Abdülaziz
(1861-1876) dönemlerinde eklenen köşk ve kasırlarla gelişen buradaki yapılar topluluğu;
Sultan II. Abdülhamid (1876-1909) Dönemi’nde yapılan binalarla Yıldız Sarayı adını almıştır.
Batılılaşma Dönemi özelliklerini yansıtan bu saray; Eski Saray, Topkapı ve Dolmabahçe saray-
larından sonra Osmanlı Devleti’nin yönetim merkezi olmuştur. Sarayda bulunan yapılarda
barok, rokoko, ampir ve eklektik üslupların özellikleri kendini belli etmektedir.
Yıldız Sarayı, içerisinde birçok yapıyı barındırmaktadır. Bu yapılar arasında padişah ve
şehzadelerin ikamet yerleri, devlet görevlilerinin çalışma alanları ile tiyatro, eczane, demir-
hane, hamam ve marangozhane bulunmaktadır. İki avlusu bulunan sarayın birinci avlusunda
Mabeyn Köşkü, Yaveran Dairesi, Çit Kasrı ve silahhane yer almaktadır. İkinci avluda ise
harem, Küçük Mabeyn Köşkü, Valide Sultan Köşkü, Kızlar Ağası Köşkü, Kadın Efendiler
bölümü, cariye daireleri ve bir de tiyatro bulunmaktadır. Ayrıca sarayın, içinde bulunduğu
parkta her birisi Batı tarzında yapılmış Şale Köşkü (Görsel 6.34), Çadır Köşkü, Malta Köşkü
gibi bağımsız yapılar da yer almaktadır.

Görsel 6.34: Yıldız Sarayı ale Kö kü salonu, İstanbul
Saray, Has Bahçe olarak da bilinen harem daireleri önünden başlayan ve Cihannüma
Köşkü’ne kadar uzayan bir bahçeye sahiptir. Bu bahçe içinde ve bağımsız olarak yapılmış
köşk, kasır ve şelaleli bir havuz bulunmaktadır.
Sultan II. Mahmut Dönemi’nde yaptırılan sarayın yanması sonucu Sultan Abdülaziz
Dönemi’nde aynı yere 1865 yılında Beylerbeyi Sarayı yapılmıştır. Yazlık bir saray olarak
yapılmış olan Beylerbeyi Sarayı daha ziyade yabancı misafirlerin ağırlanmasında
kullanılmıştır. Bu sarayda Alman İmparatoru II. Wilhelm (Vilhem) başta olmak üzere çok
sayıda yabancı misafir ağırlanmıştır. Sultan II. Abdülhamit tahttan indirildikten sonra bu
sarayda kalmış ve burada vefat etmiştir.

167