Page 18 - TÜRK İSLAM SANATI 11

1. ÜNİTE

İslam sanatçıları tevhit inancı gereği beka (ölmezlik, sonsuzluk) ve yücelik ifadesini ortaya
çıkarmak için yaptıkları estetik tasarımlarda içerik yönünden farklı anlatım biçimleri dene-
mişlerdir. Sanatçılar sonsuz desen olarak soyutlamayı kullanırlarken daha büyük tasarımlar
meydana getirmek içinse birleşen çok sayıda figür ve birim için modüler yapıyı (parçaların
birleşmesi) kullanmayı tercih etmişlerdir. Birbirini takip eden kombinasyonlar İslam
sanatçılarının kullandığı bir başka anlatım yöntemlerindendir. Birçok birim veya figürün
meydana getirdiği kombinasyonlar, izleyicinin dikkatini bir noktadan diğer bir noktaya çeke-
cek şekilde tasarlanan kompozisyona sahiptir. İslam sanatında, sanat eserine sonsuzluk hissi
vermek için kullanılan yöntem tekrardır. Tekrar yönteminde aynı kombinas- yonların birbirine
eklenmesiyle sonsuzluk hissi verilmektedir. Bu kompozisyonlarda dinamizm ve karmaşıklık
birbirini takip etmektedir (Görsel 1.2).

Görsel 1.2: E refoğlu Camii çinileri, Bey ehir

İslam sanatının oluşumunda bir diğer etken ise Müslümanların kutsal kitabı olan
Kur’an’dır. Kur’an belli bir sanat şekli takdim etmez. Bütün sosyal konularda olduğu gibi o,
işi maksada ve amaçlanan hedeflere bağlar. Kur’an’ı Kerim’in 64. suresi olan Tegâbün suresi
3. ayetin mealinde Allah’ın yaratma sanatı ile ilgili olarak “Gökleri ve yeri yüce bir hikmete
göre yaratmıştır. Size şekil vermiş ve şeklinizi en güzel biçimde yaratmıştır; dönüş O’nadır.”
denmektedir. Yine Tîn suresi 4. ayette “Biz, gerçekten insanı en güzel bir biçimde yarattık.”
denilmiştir.
Hazreti Muhammed’in sözleri olan hadisler İslam sanatının ve sanat anlayışının çerçeve-
sini çizmektedir: “Allah güzeldir, güzeli sever.” Bu anlayış içerisindeki sanat; kendisine
tevhit inancını esas almış ve onun etrafında gelişmiştir.

DÜ ÜNÜNÜZ-TARTI INIZ

Din ve inanç her dönemde sanat eserlerinin biçimlenmesinde en etkin faktör olmu tur.
“Hristiyanlık devlet dini olmasaydı İmparator I. Justinianos (Jüstinyen), Ayasofya (532-537)
gibi görkemli bir eseri bize miras bırakabilir miydi?” ,
“Kanuni Sultan Süleyman padi ah olmasaydı Süleymaniye yapılabilir miydi?” sorularının
cevapları üzerine dü üncelerinizi arkada larınızla payla ınız.

15