Page 19 - TÜRK İSLAM SANATI TARİHİ 11

İSLAMİYET ÖNCESİ ORTA ASYA TÜRK SANATI

MÖ IV veya III. yüzyıldan kalma Hun Dönemi’ne ait olduğu tahmin edilen Pazırık Kur-
ganı Türk sanatına ait önemli ipuçları vermektedir. Kurganın içindeki mezar odası keçe
ile kaplanmış; ölen kişiler, ahşap oyma bir tabuta konulmuştur. Kurganda at koşum
takımları, ahşap araba, masa, dokuma keçeler, madeni kaplar bulunmuştur. Kurganda-
ki eserlerin çoğunun günümüze kadar bozulmadan gelmesi bölgenin oldukça soğuk
olmasına bağlanmaktadır.Önemli kurganlardan biri de Esik Kurganı’dır. Kurgan, Kazak
Arkeolog Kemal Akişev tarafından 1969-1970 yıllarında sürdürülen çalışmalarla ortaya
çıkarılmıştır. MÖ V. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen kurganda yaklaşık dört bin eser bu-
lunmuştur. Kurganın Türk tarihi açısından önemi, içinde bulunan “Altın Elbiseli Adam”
zırhı ile üzerinde “Han’ın oğlu yirmi üç yaşında yok oldu. Halkın adı sanı da yok oldu.”
yazılı tabaktan ileri gelmektedir. Esik Kurganı’nda bulunan diğer eşyalar arasında kera-
mik kaplar, ahşap tabaklar, gümüş kupa ve gümüş çanaklar yer almaktadır.

Ahşap ve Maden Sanatı
Hunlara ait kurganlardan çok sayıda ahşap eser günümüze ulaşmıştır. Bu eserlerin bir-
çoğu günümüzde Rusya’nın Petersburg şehrinde bulunan Hermitage (Ermitaj) Müze-
sinde sergilenmektedir. Bu eserlerin yapımında Türk sanatında yaygın olarak kullanılan BİLGİ KUTUSU
“eğri kesim tekniği” tercih edilmiştir. Bu teknikle masa ve at koşum takımları üzerine
hayvan figürleri işlenmiştir. Eğri kesim tekniği: Ge-
Pazırık Kurganı’nda bulunan en dikkat çekici eser, arabadır. Ahşap malzemeyle yapı- ometrik şekillerin, hay-
lan arabanın üzeri işlemeli direkler ve deri kayışlarla gölgelik şeklinde tasarlanmış üç van ya da bitki motifle-
çerçeveden oluşmuştur. Tekerlekler daha dayanaklı olması için huş ağacı kabuğuna rinin iç içe geçirilmesi
sarılmıştır. Direksiyonu olmayan arabanın yalnızca düz zeminde kullanıldığı sanılmak- ile yapılan işlemdir.
tadır (Görsel 1.5).

Görsel 1.5: Ahşap araba, Pazırık Kurganı, Hermitage Müzesi, St. Petersburg

17