Page 183 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Osmanlı Dönemi Sanatı

Ülkemizde heykel sanatının başlaması 1883 yılında açılan Sanayi-i Nefise Mektebi ile
gerçekleşmiştir. Sanayi-i Nefise Mektebinin ilk heykel hocası ise Roma’da heykel eğitimi
almış olan Oskan Yervant’dır. Cumhuriyet öncesi dönemde Sanayi-i Nefisede öğrenim
gören heykel sanatçıları arasında öne çıkanlar; İhsan Özsoy (1867-1944), İsa Behzat
(1875-1916) ve Mehmet Mahir Tomruk’tur (1885-1949). Heykel alanında Cumhuriyet
öncesi dönemde yetişmiş önemli bir isim olan Nijad Sirel (1897-1959) ise Sanayi-i Nefi-
sede öğrenim görmeden kendi imkânlarıyla Almanya’ya heykel öğrenimi için gitmiştir.
Çağdaş Türk heykel sanatının bu ilk öncüleri genel olarak klasik heykel formlarında natü-
ralist eserler vermişlerdir. Özellikle büst yapmışlar ve malzeme olarak da çoğunlukla alçı,
taş, bronz kullanmışlardır.
Yervant Oskan Efendi (1855-1914): Avrupa'da heykel öğrenimi gören ilk Osmanlı
yurttaşıdır. İtalya ve Fransa'da öğrenim gördükten sonra 1881 yılında Türkiye'ye dönmüştür.
Sanayi-i Nefise Mektebinin kurucusu olan Osman Hamdi Bey'in yardımcısı sıfatıyla mekte-
bin kuruluş çalışmalarında görev almıştır. Sanayi-i Nefise Mektebinin ilk heykel hocası olan
Oskan Efendi bu kurumda 32 yıl görev yapmış ve ilk Türk heykeltıraş kuşağının yetişme-
sinde etkili olmuştur. Yervant Oskan’ın eserlerinden çok azı günümüze ulaşmıştır. Osman
Hamdi Bey Büstü, Naile Hanım Büstü (Görsel 6.57), Muzaffer Venüs, Kılıçla Dans Eden
Zeybek ve Tavukçu Kadın adlı iki heykeli günümüze ulaşabilen az sayıdaki heykellerinden-
dir.

Görsel 6.57: Naile Hanım Büstü, Yervant Oskan Görsel 6.58: Sakallı Adam Büstü, İsa Behzat
İsa Behzat (1875-1916): 1898 yılında Sanayi-i Nefise Mektebinin Heykel Bölü-
münü bitirip İzmir İdadisine (lise) resim öğretmeni olmuştur. Burada Yervant Oskan'dan
heykel dersleri almakla birlikte resme de çalışmıştır. 1900'den başlayarak çeşitli okul-
larda öğretmenlik, İstanbul Arkeoloji Müzesinde onarım uzmanlığı yapmıştır. Natüralist
anlayışın Türkiye’deki temsilcilerinden biri olan sanatçı, alçı heykel ve rölyeflerinden
başka yağlı boya tabloları, porselen vazolar üstüne uyguladığı dekoratif kabartmalarıyla
tanınmaktadır. Sakallı Adam Büstü (Görsel 6.58) ve Âşık önemli eserlerindendir.
İhsan Özsoy (1867-1944): Sanayi-i Nefise Mektebinin Heykel Şubesinin ilk öğrenci-
lerindendir. Osman Hamdi Bey'in aracılığıyla bu okula girip Oskan Efendi'nin öğrencisi
olmuş ve bu okulda dokuz yıl öğrenim görmüştür. 1891 yılında heykel eğitimi alması
için Paris'e gönderilmiş, 1895'te yurda dönmüştür. 1897'de Asar-ı Atika Müzesinde eski
eser onarımcısı olarak çalışmış, 1908’de Oskan Efendi'nin emekliye ayrılması üzerine
Sanayi-i Nefiseye heykel öğretmeni olmuştur. 1912 yılında da İnas Sanayi-i Nefiseye
öğretmen olarak atanmış, 1933 yılında bu görevinden emekliye ayrılmıştır. Eserlerinde
natüralist-doğacı anlayışa sıkı sıkıya bağlı kalmıştır.

180