Page 213 - TÜRK İSLAM SANATI 11

Cumhuriyet Dönemi Sanatı

B) Müstakil Ressam ve Heykeltıraşlar Birliğinin Faaliyetleri
Cumhuriyet Dönemi’nin ilk sanatçı topluluğudur. Bunun yanı sıra sanatçının ekonomik
özgürlüğünü de savunan ilk sanat birliğidir. Müstakillerin amaçları, gelişmekte olan Türk
resim sanatının düzenli, kalıcı temellere kavuşturulması ve yaygınlaştırılmasıydı. Ayrıca
sanatçıların güvence altına alınmaları ve bireysel sanat anlayışlarına özgürlük tanıyan bir
ortamda çalışmalarını sürdürmeleri Müstakiller için önemle üzerinde durulması gereken
bir konuydu. Toplumda sanat beğenisinin yaygınlaşması, bu sorunu çözümleyici önlem-
lerden ilki ve en önemlisiydi. Ayrıca devlet, yetiştirilmelerine önemli katkılarda bulunduğu
sanatçılarına destek de sağlamalıydı. Bu anlayış doğrultusunda birleşen Müstakil Ressam-
lar ve Heykeltıraşlar Birliği ilk sergisini 1929’de Ankara Etnografya Müzesinde açtı. Bu
aynı zamanda İstanbul dışında açılan ilk resim sergisiydi. Daha sonra İstanbul, Ankara,
Zonguldak, Balıkesir, Bursa, Samsun, İzmit gibi kentlerde sergiler düzenleyerek sanatı
Anadolu’ya yaymaya çalıştılar. Bu sergiler sırasında, resim hakkında bilgiler veren konfe-
ranslar düzenlediler. Müstakillerin değişik eğilimleri benimseyerek ürettikleri yapıtlarını,
giderek yaygınlaşan sergiler aracılığıyla topluma tanıtmaları büyük ilgi görmelerini
sağlamıştır. Bu arada tüm sanatçıların ortak hak ve yararlarını korumaya yönelik giri-
şimleri birliğin üye sayısının giderek artmasını sağlamıştır. Grupta Zeki Kocamemi, Ali
Çelebi, Refik Epikman, Hale Asaf, Muhittin Sebati, Fahri Arkunlar, Şeref Akdik, Elif
Naci, Cevat Dereli yer almıştır (Görsel 7.42, 7.43).

Görsel 7.42: Sultan Ahmet Camii, Cevat Dereli, 1950 Görsel 7.43: Mektebe Kayıt, efer Akdik, 1935
C) D Grubu Ressamları (1933-1951)
Cumhuriyet'in 10. yılı Türkiye için çok önemlidir. Aynı yıl içerisinde Zeki Faik İzer,
Nurullah Berk, Elif Naci, Cemal Tollu, Abidin Dino ve Zühtü Müridoğlu’ndan oluşan altı
sanatçı D Grubu’nu oluşturmuşlardır. Simge olarak da Türk sanatında ortaya çıkan 4. grup
olmaları nedeniyle alfabenin dördüncü harfi olan “D”yi seçmişlerdir. İlk sergilerini Beyoğ-
lu’ndaki “Mimoza“ adlı şapkacı dükkânında açmışlardır. Grup, 1933’ten 1950’li yılların
başına kadar on beş sergi düzenleyerek ülkedeki en uzun soluklu ve etkin birlik olma
özelliğini taşımıştır. Gruba zaman içersinde Bedri Rahmi Eyüboğlu, Eren Eyüboğlu, Sabri
Berkel, Turgut Zaim, Eşref Üren, Arif Kaptan, Halil Dikmen, Salih Urallı, Hakkı Anlı,
Fahrünnisa Zeid, Nusret Suman ve Zeki Kocamemi de katılmıştır. D Grubu sanatçıları;
sanatsal etkinliklerin yanı sıra üst düzey entelektüel tavırları, yazıları ve yayınları ile çok
önemli bir etki alanı yaratmıştır. Gruptaki eğitimcilerin Akademideki etkinlikleri de
modern sanatın gelişmesi açısından önem kazanmıştır.
Zeki Faik İzer (1905-1988): Vefa Lisesinden mezun olduktan sonra 1923 yılında
Sanayi-i Nefise Mektebi Resim Bölümüne kaydını yaptırmıştır. Mezuniyetten sonra Paris’e
giderek Andre Lhote (Andıre Löte) Atölyesinde çalışmaya başlamıştır. Sanatçı soyut
kavramını kimi zaman sert geometrik şekiller, kimi zaman süreklilik içinde kıvrılan çizgiler,
değişik esin kaynakları ve bakış açılarıyla oluşan bir ortamın içinde anlamlandırmıştır.

210